English    Türkçe    فارسی   

1
55-79

  • شه چو عجز آن حکیمان را بدید ** پا برهنه جانب مسجد دوید 55
  • When the king saw the powerlessness of those physicians, he ran bare-footed to the mosque.

  • رفت در مسجد سوی محراب شد ** سجده گاه از اشک شه پر آب شد
  • He entered the mosque and advanced to the mihráb (to pray): the prayer-carpet was bathed in the king's tears.

  • چون به خویش آمد ز غرقاب فنا ** خوش زبان بگشاد در مدح و ثنا
  • On coming to himself out of the flood of ecstasy (faná) he opened his lips in goodly praise and prayer,

  • کای کمینه بخششت ملک جهان ** من چه گویم چون تو می‌‌دانی نهان‌‌
  • Saying, “O Thou whose least gift is the empire of the world, what shall I say, in as much as Thou knowest the hidden thing?

  • ای همیشه حاجت ما را پناه ** بار دیگر ما غلط کردیم راه‌‌
  • O Thou with whom we always take refuge in our need, once again we have missed the way.

  • لیک گفتی گر چه می‌‌دانم سرت ** زود هم پیدا کنش بر ظاهرت‌‌ 60
  • But Thou hast said, ‘Albeit I know thy secret, nevertheless declare it forthwith in thine outward act.’”

  • چون بر آورد از میان جان خروش ** اندر آمد بحر بخشایش به جوش‌‌
  • When from the depths of his soul he raised a cry (of supplication), the sea of Bounty began to surge.

  • در میان گریه خوابش در ربود ** دید در خواب او که پیری رو نمود
  • Slumber overtook him in the midst of weeping: he dreamed that an old man appeared

  • گفت ای شه مژده حاجاتت رواست ** گر غریبی آیدت فردا ز ماست‌‌
  • And said, “Good tidings, O king! Thy prayers are granted. If to-morrow a stranger come for thee, he is from me.

  • چون که آید او حکیمی حاذق است ** صادقش دان که امین و صادق است‌‌
  • When he comes, he is a skilled physician: deem him veracious, for he is trusty and true.

  • در علاجش سحر مطلق را ببین ** در مزاجش قدرت حق را ببین‌‌ 65
  • In his remedy behold absolute magic, in his temperament behold the might of God!”

  • چون رسید آن وعده‌‌گاه و روز شد ** آفتاب از شرق، اختر سوز شد
  • When the promised hour arrived and day broke and the sun, (rising) from the east, began to burn the stars,

  • بود اندر منظره شه منتظر ** تا ببیند آن چه بنمودند سر
  • The king was in the belvedere, expecting to see that which had been shown mysteriously.

  • دید شخصی فاضلی پر مایه‌‌ای ** آفتابی در میان سایه‌‌ای‌‌
  • He saw a person excellent and worshipful, a sun amidst a shadow,

  • می‌‌رسید از دور مانند هلال ** نیست بود و هست بر شکل خیال‌‌
  • Coming from afar, like the new moon (in slenderness and radiance): he was nonexistent, though existent in the form of phantasy.

  • نیست وش باشد خیال اندر روان ** تو جهانی بر خیالی بین روان‌‌ 70
  • In the spirit phantasy is as naught, (yet) behold a world (turning) on a phantasy!

  • بر خیالی صلح‌‌شان و جنگشان ** وز خیالی فخرشان و ننگشان‌‌
  • Their peace and their war (turn) on a phantasy, and their pride and their shame spring from a phantasy;

  • آن خیالاتی که دام اولیاست ** عکس مه رویان بستان خداست‌‌
  • (But) those phantasies which ensnare the saints are the reflexion of the fair ones of the garden of God.

  • آن خیالی که شه اندر خواب دید ** در رخ مهمان همی‌‌آمد پدید
  • In the countenance of the stranger-guest was appearing that phantasy which the king beheld in his dream.

  • شه به جای حاجبان واپیش رفت ** پیش آن مهمان غیب خویش رفت
  • The king himself, instead of the chamberlains, went forward to meet his guest from the Invisible.

  • هر دو بحری آشنا آموخته ** هر دو جان بی‌‌دوختن بر دوخته‌‌ 75
  • Both were seamen who had learned to swim, the souls of both were knit together without sewing.

  • گفت معشوقم تو بوده ستی نه آن ** لیک کار از کار خیزد در جهان‌‌
  • The king said, “Thou wert my Beloved (in reality), not she; but in this world deed issues from deed.

  • ای مرا تو مصطفی من چون عمر ** از برای خدمتت بندم کمر
  • O thou who art to me (as) Mustafá (Mohammed), while I am like unto ‘Umar—I will gird my loins to do thee service.”

  • از خداوند ولی التوفیق در خواستن توفیق رعایت ادب در همه حالها و بیان کردن وخامت ضررهای بی‌‌ادبی‌‌
  • Beseeching the Lord, who is our Helper, to help us to observe self-control in all circumstances, and explaining the harmful and pernicious consequences of indiscipline.

  • از خدا جوییم توفیق ادب ** بی‌‌ادب محروم گشت از لطف رب‌‌
  • Let us implore God to help us to self-control: one who lacks self-control is deprived of the grace of the Lord.

  • بی‌‌ادب تنها نه خود را داشت بد ** بلکه آتش در همه آفاق زد
  • The undisciplined man does not maltreat himself alone, but he sets the whole world on fire.