English    Türkçe    فارسی   

1
562-586

  • می‌‌دهد دل مر ترا کاین بی‌‌دلان ** بی‌‌تو گردند آخر از بی‌‌حاصلان‌‌
  • Does thy heart give to thee (consent) that these who have lost their hearts (to thee) should at last, being without thee, become (numbered) amongst them that have nothing left?

  • جمله در خشکی چو ماهی می‌‌تپند ** آب را بگشا ز جو بر دار بند
  • They all are writhing like fishes on dry land: let loose the water, remove the dam from the stream.

  • ای که چون تو در زمانه نیست کس ** الله الله خلق را فریاد رس‌‌
  • O thou like whom there is none in the world, for God's sake, for God's sake, come to the aid of thy people!”

  • دفع گفتن وزیر مریدان را
  • How the vizier refused the request of the disciples.

  • گفت هان ای سخرگان گفت‌‌وگو ** وعظ و گفتار زبان و گوش جو 565
  • He said: “Beware, O ye enslaved by words and talk, ye who seek admonition and discourse (conveyed) by the tongue and (through the) ear.

  • پنبه اندر گوش حس دون کنید ** بند حس از چشم خود بیرون کنید
  • Put cotton-wool in the ear of the low (physical) sense, take off the bandage of (that) sense from your eyes!

  • پنبه‌‌ی آن گوش سر گوش سر است ** تا نگردد این کر آن باطن کر است‌‌
  • The ear of the head is the cotton-wool of the ear of the conscience: until the former becomes deaf, that inward (ear) is deaf.

  • بی‌‌حس و بی‌‌گوش و بی‌‌فکرت شوید ** تا خطاب ارجعی را بشنوید
  • Become without sense and without ear and without thought, that ye may hear the call (of God to the soul), ‘Return!’”

  • تا به گفت‌‌وگوی بیداری دری ** تو ز گفت خواب بویی کی بری‌‌
  • So long as thou art (engaged) in the conversation of wakefulness, how wilt thou catch any scent of the conversation of sleep?

  • سیر بیرونی است قول و فعل ما ** سیر باطن هست بالای سما 570
  • Our speech and action is the exterior journey: the interior journey is above the sky.

  • حس خشکی دید کز خشکی بزاد ** عیسی جان پای بر دریا نهاد
  • The (physical) sense saw (only) dryness, because it was born of dryness (earth): the Jesus of the spirit set foot on the sea.

  • سیر جسم خشک بر خشکی فتاد ** سیر جان پا در دل دریا نهاد
  • The journey of the dry body befell on dry land, (but) the journey of the spirit set foot (took place) in the heart of the sea.

  • چون که عمر اندر ره خشکی گذشت ** گاه کوه و گاه صحرا گاه دشت‌‌
  • Since thy life has passed in travelling on land, now mountain, now river, now desert,

  • آب حیوان از کجا خواهی تو یافت ** موج دریا را کجا خواهی شکافت‌‌
  • Whence wilt thou gain the Water of Life? Where wilt thou cleave the waves of the Sea?

  • موج خاکی وهم و فهم و فکر ماست ** موج آبی محو و سکر است و فناست‌‌ 575
  • The waves of earth are our imagination and understanding and thought; the waves of water are (mystical) self-effacement and intoxication and death (faná).

  • تا در این سکری از آن سکری تو دور ** تا از این مستی از آن جامی تو دور
  • Whilst thou art in this (sensual) intoxication, thou art far from that (mystical) intoxication; whilst thou art drunken with this, thou art blind to that cup.

  • گفت‌‌وگوی ظاهر آمد چون غبار ** مدتی خاموش خو کن هوش دار
  • Outward speech and talk is as dust: do thou for a time make a habit of silence. Take heed!

  • مکرر کردن مریدان که خلوت را بشکن
  • How the disciples repeated their request that he should interrupt his seclusion.

  • جمله گفتند ای حکیم رخنه جو ** این فریب و این جفا با ما مگو
  • They all said: “O sage who seekest a crevice (means of evasion), say not to us this (word of) guile and harshness.

  • چار پا را قدر طاقت بار نه ** بر ضعیفان قدر قوت کار نه‌‌
  • Lay on the beast a burden in proportion to its endurance, lay on the weak a task in proportion to their strength.

  • دانه‌‌ی هر مرغ اندازه‌‌ی وی است ** طعمه‌‌ی هر مرغ انجیری کی است‌‌ 580
  • The bait for every bird is according to its (the bird's) measure (capacity): how should a fig be the food (lure) for every bird?

  • طفل را گر نان دهی بر جای شیر ** طفل مسکین را از آن نان مرده گیر
  • If you give a babe bread instead of milk, take it (for granted) that the poor babe will die of the bread;

  • چون که دندانها بر آرد بعد از آن ** هم بخود گردد دلش جویای نان‌‌
  • (Yet) afterwards, when it grows teeth, that babe will of its own accord its heart will crave bread.

  • مرغ پر نارسته چون پران شود ** لقمه‌‌ی هر گربه‌‌ی دران شود
  • When an unfledged bird begins to fly, it becomes a mouthful for any rapacious cat;

  • چون بر آرد پر بپرد او به خود ** بی‌‌تکلف بی‌‌صفیر نیک و بد
  • (But) when it grows wings, it will fly of itself without trouble and without whistling (prompting), good or bad.

  • دیو را نطق تو خامش می‌‌کند ** گوش ما را گفت تو هش می‌‌کند 585
  • Thy speech makes the Devil silent, thy words make our ears (full of) intelligence.

  • گوش ما هوش است چون گویا تویی ** خشک ما بحر است چون دریا تویی‌‌
  • Our ears are (full of) intelligence when thou art speaking; our dry land is a river when thou art the ocean.