English    Türkçe    فارسی   

1
569-593

  • تا به گفت‌‌وگوی بیداری دری ** تو ز گفت خواب بویی کی بری‌‌
  • So long as thou art (engaged) in the conversation of wakefulness, how wilt thou catch any scent of the conversation of sleep?

  • سیر بیرونی است قول و فعل ما ** سیر باطن هست بالای سما 570
  • Our speech and action is the exterior journey: the interior journey is above the sky.

  • حس خشکی دید کز خشکی بزاد ** عیسی جان پای بر دریا نهاد
  • The (physical) sense saw (only) dryness, because it was born of dryness (earth): the Jesus of the spirit set foot on the sea.

  • سیر جسم خشک بر خشکی فتاد ** سیر جان پا در دل دریا نهاد
  • The journey of the dry body befell on dry land, (but) the journey of the spirit set foot (took place) in the heart of the sea.

  • چون که عمر اندر ره خشکی گذشت ** گاه کوه و گاه صحرا گاه دشت‌‌
  • Since thy life has passed in travelling on land, now mountain, now river, now desert,

  • آب حیوان از کجا خواهی تو یافت ** موج دریا را کجا خواهی شکافت‌‌
  • Whence wilt thou gain the Water of Life? Where wilt thou cleave the waves of the Sea?

  • موج خاکی وهم و فهم و فکر ماست ** موج آبی محو و سکر است و فناست‌‌ 575
  • The waves of earth are our imagination and understanding and thought; the waves of water are (mystical) self-effacement and intoxication and death (faná).

  • تا در این سکری از آن سکری تو دور ** تا از این مستی از آن جامی تو دور
  • Whilst thou art in this (sensual) intoxication, thou art far from that (mystical) intoxication; whilst thou art drunken with this, thou art blind to that cup.

  • گفت‌‌وگوی ظاهر آمد چون غبار ** مدتی خاموش خو کن هوش دار
  • Outward speech and talk is as dust: do thou for a time make a habit of silence. Take heed!

  • مکرر کردن مریدان که خلوت را بشکن
  • How the disciples repeated their request that he should interrupt his seclusion.

  • جمله گفتند ای حکیم رخنه جو ** این فریب و این جفا با ما مگو
  • They all said: “O sage who seekest a crevice (means of evasion), say not to us this (word of) guile and harshness.

  • چار پا را قدر طاقت بار نه ** بر ضعیفان قدر قوت کار نه‌‌
  • Lay on the beast a burden in proportion to its endurance, lay on the weak a task in proportion to their strength.

  • دانه‌‌ی هر مرغ اندازه‌‌ی وی است ** طعمه‌‌ی هر مرغ انجیری کی است‌‌ 580
  • The bait for every bird is according to its (the bird's) measure (capacity): how should a fig be the food (lure) for every bird?

  • طفل را گر نان دهی بر جای شیر ** طفل مسکین را از آن نان مرده گیر
  • If you give a babe bread instead of milk, take it (for granted) that the poor babe will die of the bread;

  • چون که دندانها بر آرد بعد از آن ** هم بخود گردد دلش جویای نان‌‌
  • (Yet) afterwards, when it grows teeth, that babe will of its own accord its heart will crave bread.

  • مرغ پر نارسته چون پران شود ** لقمه‌‌ی هر گربه‌‌ی دران شود
  • When an unfledged bird begins to fly, it becomes a mouthful for any rapacious cat;

  • چون بر آرد پر بپرد او به خود ** بی‌‌تکلف بی‌‌صفیر نیک و بد
  • (But) when it grows wings, it will fly of itself without trouble and without whistling (prompting), good or bad.

  • دیو را نطق تو خامش می‌‌کند ** گوش ما را گفت تو هش می‌‌کند 585
  • Thy speech makes the Devil silent, thy words make our ears (full of) intelligence.

  • گوش ما هوش است چون گویا تویی ** خشک ما بحر است چون دریا تویی‌‌
  • Our ears are (full of) intelligence when thou art speaking; our dry land is a river when thou art the ocean.

  • با تو ما را خاک بهتر از فلک ** ای سماک از تو منور تا سمک‌‌
  • With thee, earth is better to us than heaven, O thou by whom (the world from) Arcturus to the Fish is illumined!

  • بی‌‌تو ما را بر فلک تاریکی است ** با تو ای ماه این فلک باری کی است‌‌
  • Without thee, darkness is over heaven for us, (but) compared with thee, O Moon, who is this heaven at all?

  • صورت رفعت بود افلاک را ** معنی رفعت روان پاک را
  • The heavens have the form of sublimity, (but) the essence of sublimity belongs to the pure spirit.

  • صورت رفعت برای جسمهاست ** جسمها در پیش معنی اسمهاست‌‌ 590
  • The form of sublimity is for bodies; beside the essence (reality) bodies are (mere) names.”

  • جواب گفتن وزیر که خلوت را نمی‌‌شکنم
  • The refusal of the vizier to interrupt his seclusion.

  • گفت حجتهای خود کوته کنید ** پند را در جان و در دل ره کنید
  • He said: “Cut short your arguments, let my advice make its way into your souls and hearts.

  • گر امینم متهم نبود امین ** گر بگویم آسمان را من زمین‌‌
  • If I am trustworthy, the trustworthy is not doubted, even though I should call heaven earth.

  • گر کمالم با کمال انکار چیست ** ور نیم این زحمت و آزار چیست‌‌
  • If I am (endowed with) perfection, why (this) disbelief in my perfection? and if I am not (perfect), why this molestation and annoyance?