-
جادویی کردت کسی یا سیمیاست ** یا خلاف طبع تو از بخت ماست
- Has some one bewitched thee? Or is it magic, or is thy unnatural behaviour from our fortune?”
-
گفت آتش من همانم ای شمن ** اندر آ تو تا ببینی تاب من
- The fire said: “I am the same, O idolator: come in, that thou mayst feel my heat.
-
طبع من دیگر نگشت و عنصرم ** تیغ حقم هم به دستوری برم 830
- My nature and element have not changed: I am the sword of God and by (His) leave I cut.
-
بر در خرگه سگان ترکمان ** چاپلوسی کرده پیش میهمان
- The Turcoman dogs fawn at the tent-door before the guest,
-
ور به خرگه بگذرد بیگانه رو ** حمله بیند از سگان شیرانه او
- But if any one having the face of a stranger pass by the tent, he will see the dogs rushing at him like lions.
-
من ز سگ کم نیستم در بندگی ** کم ز ترکی نیست حق در زندگی
- I am not less than a dog in devotion, nor is God less than a Turcoman in life (living power).”
-
آتش طبعت اگر غمگین کند ** سوزش از امر ملیک دین کند
- If the fire of your nature make you suffer pain, it burns by command of the Lord of religion;
-
آتش طبعت اگر شادی دهد ** اندر او شادی ملیک دین نهد 835
- If the fire of your nature give you joy, (that is because) the Lord of the Judgment puts joy therein.
-
چون که غم بینی تو استغفار کن ** غم به امر خالق آمد کار کن
- When you feel pain, ask pardon of God: pain, by command of the Creator, is efficacious.
-
چون بخواهد عین غم شادی شود ** عین بند پای، آزادی شود
- When He pleases, pain itself becomes joy; bondage itself becomes freedom.
-
باد و خاک و آب و آتش بندهاند ** با من و تو مرده با حق زندهاند
- Air and earth and water and fire are (His) slaves: with you and me they are dead, but with God they are alive.
-
پیش حق آتش همیشه در قیام ** همچو عاشق روز و شب پیچان مدام
- Before God, fire is always standing (ready to do His behest), writhing continually day and night, like a lover.
-
سنگ بر آهن زنی بیرون جهد ** هم به امر حق قدم بیرون نهد 840
- If you strike stone on iron, it (the fire) leaps out: ’tis by God's command that it puts forth its foot.
-
آهن و سنگ ستم بر هم مزن ** کاین دو میزایند همچون مرد و زن
- Do not strike together the iron and stone of injustice, for these two generate like man and woman.
-
سنگ و آهن خود سبب آمد و لیک ** تو به بالاتر نگر ای مرد نیک
- The stone and the iron are indeed causes, but look higher, O good man!
-
کاین سبب را آن سبب آورد پیش ** بیسبب کی شد سبب هرگز ز خویش
- For this (external) cause was produced by that (spiritual) cause: when did a cause ever proceed from itself without a cause?
-
و آن سببها کانبیا را رهبر است ** آن سببها زین سببها برتر است
- And those causes which guide the prophets on their way are higher than these (external) causes.
-
این سبب را آن سبب عامل کند ** باز گاهی بیبر و عاطل کند 845
- That (spiritual) cause makes this (external) cause operative; sometimes, again, it makes it fruitless and ineffectual.
-
این سبب را محرم آمد عقلها ** و آن سببها راست محرم انبیا
- (Ordinary) minds are familiar with this (external) cause, but the prophets are familiar with those (spiritual) causes.
-
این سبب چه بود به تازی گو رسن ** اندر این چه این رسن آمد به فن
- What is (the meaning of) this (word) “cause” (sabab) in Arabic? Say: “cord” (rasan). This cord came into this well (the world) by (Divine) artifice.
-
گردش چرخه رسن را علت است ** چرخه گردان را ندیدن زلت است
- The revolution of the water-wheel causes the cord (to move), (but) not to see the mover of the water-wheel is an error.
-
این رسنهای سببها در جهان ** هان و هان زین چرخ سر گردان مدان
- Beware, beware! Do not regard these cords of causation in the world as (deriving their movement) from the giddy wheel (of heaven),
-
تا نمانی صفر و سر گردان چو چرخ ** تا نسوزی تو ز بیمغزی چو مرخ 850
- Lest you remain empty and giddy like the (celestial) wheel, lest through brainlessness you burn like markh wood.
-
باد آتش میخورد از امر حق ** هر دو سر مست آمدند از خمر حق
- By the command of God the wind devours (extinguishes) fire: both are drunken with the wine of God.
-
آب حلم و آتش خشم ای پسر ** هم ز حق بینی چو بگشایی بصر
- O son, when you open your eyes you will see that from God too are the water of clemency and the fire of anger.