مادر فرزند جویان وی است ** اصلها مر فرعها را در پی است‌‌

آب اندر حوض اگر زندانی است ** باد نشفش می‌‌کند کار کانی است‌‌

می‌‌رهاند می‌‌برد تا معدنش ** اندک اندک تا نبینی بردنش‌‌ 880

وین نفس جانهای ما را همچنان ** اندک اندک دزدد از حبس جهان‌‌

تا إلیه یصعد أطیاب الکلم ** صاعدا منا إلی حیث علم‌‌

ترتقی أنفاسنا بالمنتقی ** متحفا منا إلی دار البقا

ثم تاتینا مکافات المقال ** ضعف ذاک رحمة من ذی الجلال‌‌

ثم یلجینا الی امثالها ** کی ینال العبد مما نالها 885

هکذا تعرج و تنزل دایما ** ذا فلا زلت علیه قائما

پارسی گوییم یعنی این کشش ** ز آن طرف آید که آمد آن چشش‌‌

چشم هر قومی به سویی مانده است ** کان طرف یک روز ذوقی رانده است‌‌

ذوق جنس از جنس خود باشد یقین ** ذوق جزو از کل خود باشد ببین‌‌

یا مگر آن قابل جنسی بود ** چون بدو پیوست جنس او شود 890

همچو آب و نان که جنس ما نبود ** گشت جنس ما و اندر ما فزود

نقش جنسیت ندارد آب و نان ** ز اعتبار آخر آن را جنس دان‌‌

ور ز غیر جنس باشد ذوق ما ** آن مگر مانند باشد جنس را

آن که مانند است باشد عاریت ** عاریت باقی نماند عاقبت‌‌

مرغ را گر ذوق آید از صفیر ** چون که جنس خود نیابد شد نفیر 895

تشنه را گر ذوق آید از سراب ** چون رسد در وی گریزد جوید آب‌‌

مفلسان هم خوش شوند از زر قلب ** لیک آن رسوا شود در دار ضرب‌‌

تا زر اندودیت از ره نفگند ** تا خیال کژ ترا چه نفگند

از کلیله باز جو آن قصه را ** و اندر آن قصه طلب کن حصه را

بیان توکل و ترک جهد گفتن نخجیران به شیر

طایفه‌‌ی نخجیر در وادی خوش ** بودشان از شیر دایم کش مکش‌‌ 900

بس که آن شیر از کمین درمی‌‌ربود ** آن چرا بر جمله ناخوش گشته بود

حیله کردند آمدند ایشان بشیر ** کز وظیفه ما ترا داریم سیر