تو همه کار جهان را همچنین ** کن قیاس و چشم بگشا و ببین‌‌

از که بگریزیم از خود ای محال ** از که برباییم از حق ای وبال‌‌ 970

باز ترجیح‌‌نهادن شیر جهد را بر توکل و فواید جهد را بیان کردن‌‌

شیر گفت آری و لیکن هم ببین ** جهدهای انبیا و مومنین‌‌

حق تعالی جهدشان را راست کرد ** آن چه دیدند از جفا و گرم و سرد

حیله‌‌هاشان جمله حال آمد لطیف ** کل شی‌‌ء من ظریف هو ظریف‌‌

دامهاشان مرغ گردونی گرفت ** نقصهاشان جمله افزونی گرفت‌‌

جهد می‌‌کن تا توانی ای کیا ** در طریق انبیا و اولیا 975

با قضا پنجه زدن نبود جهاد ** ز آن که این را هم قضا بر ما نهاد

کافرم من گر زیان کرده ست کس ** در ره ایمان و طاعت یک نفس‌‌

سر شکسته نیست این سر را مبند ** یک دو روزک جهد کن باقی بخند

بد محالی جست کاو دنیا بجست ** نیک حالی جست کاو عقبی بجست‌‌

مکرها در کسب دنیا بارد است ** مکرها در ترک دنیا وارد است‌‌ 980

مکر آن باشد که زندان حفره کرد ** آن که حفره بست آن مکری ست سرد

این جهان زندان و ما زندانیان ** حفره کن زندان و خود را وارهان‌‌

چیست دنیا از خدا غافل بدن ** نی قماش و نقره و میزان و زن‌‌

مال را کز بهر دین باشی حمول ** نعم مال صالح خواندش رسول‌‌

آب در کشتی هلاک کشتی است ** آب اندر زیر کشتی پشتی است‌‌ 985

چون که مال و ملک را از دل براند ** ز آن سلیمان خویش جز مسکین نخواند

کوزه‌‌ی سر بسته اندر آب زفت ** از دل پر باد فوق آب رفت‌‌

باد درویشی چو در باطن بود ** بر سر آب جهان ساکن بود

گر چه جمله‌‌ی این جهان ملک وی است ** ملک در چشم دل او لا شی است‌‌

پس دهان دل ببند و مهر کن ** پر کنش از باد کبر من لدن‌‌ 990

جهد حق است و دوا حق است و درد ** منکر اندر نفی جهدش جهد کرد

مقرر شدن ترجیح جهد بر توکل‌‌

زین نمط بسیار برهان گفت شیر ** کز جواب آن جبریان گشتند سیر

روبه و آهو و خرگوش و شغال ** جبر را بگذاشتند و قیل و قال‌‌