English    Türkçe    فارسی   

1
998-1022

  • قوم گفتندش که چندین گاه ما ** جان فدا کردیم در عهد و وفا
  • The company (of beasts) said to him: “All this time we have sacrificed our lives in troth and loyalty.

  • تو مجو بد نامی ما ای عنود ** تا نرنجد شیر رو رو زود زود
  • Do not thou seek to give us a bad name, O rebellious one! Lest the lion be aggrieved, go, go! Quick! Quick!”

  • جواب گفتن خرگوش نخجیران را
  • How the hare answered the beasts.

  • گفت ای یاران مرا مهلت دهید ** تا به مکرم از بلا بیرون جهید 1000
  • “O friends,” said he, “grant me a respite, that by my cunning ye may escape from calamity,

  • تا امان یابد به مکرم جانتان ** ماند این میراث فرزندانتان‌‌
  • That by my cunning your lives may be saved and this (safety) remain as a heritage to your children.”

  • هر پیمبر امتان را در جهان ** همچنین تا مخلصی می‌‌خواندشان‌‌
  • After this manner every prophet in the world used to call the peoples to a place of deliverance,

  • کز فلک راه برون شو دیده بود ** در نظر چون مردمک پیچیده بود
  • For he had seen from Heaven the way of escape, (though) in (their) sight he was contracted (despicable) like the pupil of the eye.

  • مردمش چون مردمک دیدند خرد ** در بزرگی مردمک کس ره نبرد
  • Men regarded him as small like the pupil: none attained to (understanding of) the (real) greatness (worth) of the pupil.

  • اعتراض نخجیران بر سخن خرگوش‌‌
  • How the beasts objected to the proposal of the hare.

  • قوم گفتندش که ای خر گوش دار ** خویش را اندازه‌‌ی خرگوش دار 1005
  • The company (of beasts) said to him: “O donkey, listen (to us)! Keep thyself within the measure of a hare!

  • هین چه لاف است این که از تو بهتران ** در نیاوردند اندر خاطر آن‌‌
  • Eh, what brag is this—(an idea) which thy betters never brought into their minds?

  • معجبی یا خود قضامان در پی است ** ور نه این دم لایق چون تو کی است‌‌
  • Thou art self-conceited, or Destiny is pursuing us; else, how is this speech suitable to one like thee?

  • جواب خرگوش نخجیران را
  • How the hare again answered the beasts.

  • گفت ای یاران حقم الهام داد ** مر ضعیفی را قوی رایی فتاد
  • He said: “O friends, God gave me inspiration: to a weakling there came a strong judgement (wise counsel).”

  • آن چه حق آموخت مر زنبور را ** آن نباشد شیر را و گور را
  • That which God taught to the bees is not (belonging) to the lion and the wild ass.

  • خانه‌‌ها سازد پر از حلوای تر ** حق بر او آن علم را بگشاد در 1010
  • It (the bee) makes houses of juicy halwá (sweetmeat): God opened to it the door of that knowledge;

  • آن چه حق آموخت کرم پیله را ** هیچ پیلی داند آن گون حیله را
  • That which God taught to the silkworm—does any elephant know such a device?

  • آدم خاکی ز حق آموخت علم ** تا به هفتم آسمان افروخت علم‌‌
  • Adam, created of earth, learned knowledge from God: (his) knowledge shot beams up to the Seventh Heaven.

  • نام و ناموس ملک را در شکست ** کوری آن کس که در حق درشک است‌‌
  • He (Adam) broke the name and fame (pride) of the angels, to the confusion of that one who is in doubt concerning God.

  • زاهد چندین هزاران ساله را ** پوز بندی ساخت آن گوساله را
  • He (God) made the ascetic of six hundred thousand years (Iblís) a muzzle for that young calf (Adam),

  • تا نتاند شیر علم دین کشید ** تا نگردد گرد آن قصر مشید 1015
  • That he (Adam) might not be able to drink the milk of knowledge of religion, and that he might not roam around that lofty castle.

  • علمهای اهل حس شد پوز بند ** تا نگیرد شیر ز آن علم بلند
  • The sciences of the followers of (external) sense became a muzzle, so that he (the believer in sense-perception) might not receive milk from that sublime knowledge.

  • قطره‌‌ی دل را یکی گوهر فتاد ** کان به دریاها و گردونها نداد
  • (But) into the blood-drop (core) of the heart there fell a jewel which He (God) gave not to the seas and skies.

  • چند صورت آخر ای صورت پرست ** جان بی‌‌معنیت از صورت نرست‌‌
  • How long (this regard for) form? After all, O form-worshipper, has thy reality-lacking soul not (yet) escaped from form?

  • گر به صورت آدمی انسان بدی ** احمد و بو جهل خود یکسان بدی‌‌
  • If a human being were a man in virtue of form, Ahmad (Mohammed) and Bú Jahl would be just the same.

  • نقش بر دیوار مثل آدم است ** بنگر از صورت چه چیز او کم است‌‌ 1020
  • The painting on the wall is like Adam: see from the (pictured) form what thing in it is wanting.

  • جان کم است آن صورت با تاب را ** رو بجو آن گوهر کمیاب را
  • The spirit is wanting in that resplendent form: go, seek that jewel rarely found!

  • شد سر شیران عالم جمله پست ** چون سگ اصحاب را دادند دست‌‌
  • The heads of all the lions in the world were laid low when They (God) gave a hand to (bestowed favour on) the dog of the Companions (of the Cave).