آن نظر که بنگرد این جر و مد ** او ز نحسی سوی سعدی نقب زد

ز آن همی‏گرداندت حالی به حال ** ضد به ضد پیدا کنان در انتقال‏

تا که خوفت زاید از ذات الشمال ** لذت ذات الیمین یرجی الرجال‏

تا دو پر باشی که مرغ یک پره ** عاجز آید از پریدن ای سره‏

یا رها کن تا نیایم در کلام ** یا بده دستور تا گویم تمام‏ 1555

ور نه این خواهی نه آن فرمان تراست ** کس چه داند مر ترا مقصد کجاست‏

جان ابراهیم باید تا به نور ** بیند اندر نار فردوس و قصور

پایه پایه بر رود بر ماه و خور ** تا نماند همچو حلقه بند در

چون خلیل از آسمان هفتمین ** بگذرد که لا أحب الآفلین‏

این جهان تن غلط انداز شد ** جز مر آن را کاو ز شهوت باز شد 1560

تتمه‏ی حسد آن حشم بر آن غلام خاص‏

قصه‏ی شاه و امیران و حسد ** بر غلام خاص و سلطان خرد

دور ماند از جر جرار کلام ** باز باید گشت و کرد آن را تمام‏

باغبان ملک با اقبال و بخت ** چون درختی را نداند از درخت‏

آن درختی را که تلخ و رد بود ** و آن درختی که یکش هفصد بود

کی برابر دارد اندر تربیت ** چون ببیندشان به چشم عاقبت‏ 1565

کان درختان را نهایت چیست بر ** گر چه یکسانند این دم در نظر

شیخ کاو ینظر بنور الله شد ** از نهایت وز نخست آگاه شد

چشم آخر بین ببست از بهر حق ** چشم آخر بین گشاد اندر سبق‏

آن حسودان بد درختان بوده‏اند ** تلخ گوهر شور بختان بوده‏اند

از حسد جوشان و کف می‏ریختند ** در نهانی مکر می‏انگیختند 1570

تا غلام خاص را گردن زنند ** بیخ او را از زمانه بر کنند

چون شود فانی چو جانش شاه بود ** بیخ او در عصمت الله بود

شاه از آن اسرار واقف آمده ** همچو بو بکر ربابی تن زده‏

در تماشای دل بد گوهران ** می‏زدی خنبک بر آن کوزه‏گران‏

مکر می‏سازند قومی حیله‏مند ** تا که شه را در فقاعی در کنند 1575