-
از نظرگه گفتشان شد مختلف ** آن یکی دالش لقب داد این الف
- On account of the (diverse) place (object) of view, their statements differed: one man entitled it “dál,” another “alif.”
-
در کف هر کس اگر شمعی بدی ** اختلاف از گفتشان بیرون شدی
- If there had been a candle in each one's hand, the difference would have gone out of their words.
-
چشم حس همچون کف دستست و بس ** نیست کف را بر همهی او دسترس
- The eye of sense-perception is only like the palm of the hand: the palm hath not power to reach the whole of him (the elephant).
-
چشم دریا دیگرست و کف دگر ** کف بهل وز دیدهی دریا نگر 1270
- The eye of the Sea is one thing, and the foam another: leave the foam and look with the eye of the Sea.
-
جنبش کفها ز دریا روز و شب ** کف همیبینی و دریا نه عجب
- Day and night (there is) the movement of foam-flecks from the Sea: thou beholdest the foam, but not the Sea. Marvellous!
-
ما چو کشتیها بهم بر میزنیم ** تیرهچشمیم و در آب روشنیم
- We are dashing against each other, like boats: our eyes are darkened, though we are in the clear water.
-
ای تو در کشتی تن رفته به خواب ** آب را دیدی نگر در آب آب
- O thou that hast gone to sleep in the body's boat, thou hast seen the water, (but) look on the Water of the water.
-
آب را آبیست کو میراندش ** روح را روحیست کو میخواندش
- The water hath a Water that is driving it; the spirit hath a Spirit that is calling it.
-
موسی و عیسی کجا بد کفتاب ** کشت موجودات را میداد آب 1275
- Where were Moses and Jesus when the (Divine) Sun was giving water to the sown field of existent things?
-
آدم و حوا کجا بد آن زمان ** که خدا افکند این زه در کمان
- Where were Adam and Eve at the time when God fitted this string to the bow?
-
این سخن هم ناقص است و ابترست ** آن سخن که نیست ناقص آن سرست
- This (manner of) speech, too, is imperfect and maimed; the speech that is not imperfect is Yonder.
-
گر بگوید زان بلغزد پای تو ** ور نگوید هیچ از آن ای وای تو
- If he (the saint) speak from that (source), thy foot will stumble; and if he speak naught of that, oh, alas for thee!
-
ور بگوید در مثال صورتی ** بر همان صورت بچفسی ای فتی
- And if he speak in the likeness of a (material) form, thou wilt stick to that form, O youth.
-
بستهپایی چون گیا اندر زمین ** سر بجنبانی ببادی بییقین 1280
- Thou art foot-bound on the earth, like grass: thou noddest thy head at a (breath of) wind, (though thou art) without certainty.
-
لیک پایت نیست تا نقلی کنی ** یا مگر پا را ازین گل بر کنی
- But thou hast no (spiritual) foot that thou shouldest make a departure or perchance drag thy foot out of this mud.
-
چون کنی پا را حیاتت زین گلست ** این حیاتت را روش بس مشکلست
- How shouldest thou drag thy foot away? Thy life is from this mud: ’tis mighty hard for this life of thine to go (on the Way to God).
-
چون حیات از حق بگیری ای روی ** پس شوی مستغنی از گل میروی
- (But) when thou receivest life from God, O dependent one, then thou wilt become independent of the mud and wilt go (aloft).
-
شیر خواره چون ز دایه بسکلد ** لوتخواره شد مرورا میهلد
- When the sucking (babe) is separated from its nurse, it becomes an eater of morsels and abandons her.
-
بستهی شیر زمینی چون حبوب ** جو فطام خویش از قوت القلوب 1285
- Thou, like seeds, art in bondage to the milk of earth: seek to wean thyself by (partaking of) the spiritual food.
-
حرف حکمت خور که شد نور ستیر ** ای تو نور بیحجب را ناپذیر
- Drink the word of Wisdom, for it hath become a hidden (veiled) light, O thou who art unable to receive the unveiled Light,
-
تا پذیرا گردی ای جان نور را ** تا ببینی بیحجب مستور را
- To the end that thou mayst become able, O Soul, to receive the Light, and that thou mayst behold without veils that which (now) is hidden,
-
چون ستاره سیر بر گردون کنی ** بلک بی گردون سفر بیچون کنی
- And traverse the sky like a star; nay, (that thou mayst) journey unconditioned, without (any) sky.
-
آنچنان کز نیست در هست آمدی ** هین بگو چون آمدی مست آمدی
- (’Twas) thus thou camest into being from non-existence. Say now, how didst thou come? Thou camest drunken (unconscious).
-
راههای آمدن یادت نماند ** لیک رمزی بر تو بر خواهیم خواند 1290
- The ways of thy coming are not remembered by thee, but we will recite to thee a hint (thereof).
-
هوش را بگذار وانگه هوشدار ** گوش را بر بند وانگه گوش دار
- Let thy mind go, and then be mindful! Close thine ear, and then listen!