تا کنون اندر حرب بودم ز زیست ** تو چه دانی مرگ چون عیشست و چیست

این همی گفت و رخش در عین گفت ** نرگس و گلبرگ و لاله می‌شکفت 3520

تاب رو و چشم پر انوار او ** می گواهی داد بر گفتار او

هر سیه دل می سیه دیدی ورا ** مردم دیده سیاه آمد چرا

مردم نادیده باشد رو سیاه ** مردم دیده بود مرآت ماه

خود کی بیند مردم دیده‌ی ترا ** در جهان جز مردم دیده‌فزا

چون به غیر مردم دیده‌ش ندید ** پس به غیر او کی در رنگش رسید 3525

پس جز او جمله مقلد آمدند ** در صفات مردم دیده بلند

گفت جفتش الفراق ای خوش‌خصال ** گفت نه نه الوصالست الوصال

گفت جفت امشب غریبی می‌روی ** از تبار و خویش غایب می‌شوی

گفت نه نه بلک امشب جان من ** می‌رسد خود از غریبی در وطن

گفت رویت را کجا بینیم ما ** گفت اندر حلقه‌ی خاص خدا 3530

حلقه‌ی خاصش به تو پیوسته است ** گر نظر بالا کنی نه سوی پست

اندر آن حلقه ز رب العالمین ** نور می‌تابد چو در حلقه نگین

گفت ویران گشت این خانه دریغ ** گفت اندر مه نگر منگر به میغ

کرد ویران تا کند معمورتر ** قومم انبه بود و خانه مختصر

حکمت ویران شدن تن به مرگ

من چو آدم بودم اول حبس کرب ** پر شد اکنون نسل جانم شرق و غرب 3535

من گدا بودم درین خانه چو چاه ** شاه گشتم قصر باید بهر شاه

قصرها خود مر شهان را مانسست ** مرده را خانه و مکان گوری بسست

انبیا را تنگ آمد این جهان ** چون شهان رفتند اندر لامکان

مردگان را این جهان بنمود فر ** ظاهرش زفت و به معنی تنگ بر

گر نبودی تنگ این افغان ز چیست ** چون دو تا شد هر که در وی بیش زیست 3540

در زمان خواب چون آزاد شد ** زان مکان بنگر که جان چون شاد شد

ظالم از ظلم طبیعت باز رست ** مرد زندانی ز فکر حبس جست

این زمین و آسمان بس فراخ ** سخت تنگ آمد به هنگام مناخ