زانک ماهیات و سر سر آن ** پیش چشم کاملان باشد عیان

در وجود از سر حق و ذات او ** دورتر از فهم و استبصار کو

چونک آن مخفی نماند از محرمان ** ذات و وصفی چیست کان ماند نهان

عقل بحثی گوید این دورست و گو ** بی ز تاویل محالی کم شنو

قطب گوید مر ترا ای سست‌حال ** آنچ فوق حال تست آید محال 3655

واقعاتی که کنونت بر گشود ** نه که اول هم محالت می‌نمود

چون رهانیدت ز ده زندان کرم ** تیه را بر خود مکن حبس ستم

جمع و توفیق میان نفی و اثبات یک چیز از روی نسبت و اختلاف جهت

نفی آن یک چیز و اثباتش رواست ** چون جهت شد مختلف نسبت دوتاست

ما رمیت اذ رمیت از نسبتست ** نفی و اثباتست و هر دو مثبتست

آن تو افکندی چو بر دست تو بود ** تو نه افکندی که قوت حق نمود 3660

زور آدم‌زاد را حدی بود ** مشت خاک اشکست لشکر کی شود

مشت مشت تست و افکندن ز ماست ** زین دو نسبت نفی و اثباتش رواست

یعرفون الانبیا اضدادهم ** مثل ما لا یشتبه اولادهم

همچو فرزندان خود دانندشان ** منکران با صد دلیل و صد نشان

لیک از رشک و حسد پنهان کنند ** خویشتن را بر ندانم می‌زنند 3665

پس چو یعرف گفت چون جای دگر ** گفت لایعرفهم غیری فذر

انهم تحت قبابی کامنون ** جز که یزدانشان نداند ز آزمون

هم بنسبت گیر این مفتوح را ** که بدانی و ندانی نوح را

مسله‌ی فنا و بقای درویش

گفت قایل در جهان درویش نیست ** ور بود درویش آن درویش نیست

هست از روی بقای ذات او ** نیست گشته وصف او در وصف هو 3670

چون زبانه‌ی شمع پیش آفتاب ** نیست باشد هست باشد در حساب

هست باشد ذات او تا تو اگر ** بر نهی پنبه بسوزد زان شرر

نیست باشد روشنی ندهد ترا ** کرده باشد آفتاب او را فنا

در دو صد من شهد یک اوقیه خل ** چون در افکندی و در وی گشت حل

نیست باشد طعم خل چون می‌چشی ** هست اوقیه فزون چون برکشی 3675