نفی آن یک چیز و اثباتش رواست ** چون جهت شد مختلف نسبت دوتاست

ما رمیت اذ رمیت از نسبتست ** نفی و اثباتست و هر دو مثبتست

آن تو افکندی چو بر دست تو بود ** تو نه افکندی که قوت حق نمود 3660

زور آدم‌زاد را حدی بود ** مشت خاک اشکست لشکر کی شود

مشت مشت تست و افکندن ز ماست ** زین دو نسبت نفی و اثباتش رواست

یعرفون الانبیا اضدادهم ** مثل ما لا یشتبه اولادهم

همچو فرزندان خود دانندشان ** منکران با صد دلیل و صد نشان

لیک از رشک و حسد پنهان کنند ** خویشتن را بر ندانم می‌زنند 3665

پس چو یعرف گفت چون جای دگر ** گفت لایعرفهم غیری فذر

انهم تحت قبابی کامنون ** جز که یزدانشان نداند ز آزمون

هم بنسبت گیر این مفتوح را ** که بدانی و ندانی نوح را

مسله‌ی فنا و بقای درویش

گفت قایل در جهان درویش نیست ** ور بود درویش آن درویش نیست

هست از روی بقای ذات او ** نیست گشته وصف او در وصف هو 3670

چون زبانه‌ی شمع پیش آفتاب ** نیست باشد هست باشد در حساب

هست باشد ذات او تا تو اگر ** بر نهی پنبه بسوزد زان شرر

نیست باشد روشنی ندهد ترا ** کرده باشد آفتاب او را فنا

در دو صد من شهد یک اوقیه خل ** چون در افکندی و در وی گشت حل

نیست باشد طعم خل چون می‌چشی ** هست اوقیه فزون چون برکشی 3675

پیش شیری آهوی بیهوش شد ** هستی‌اش در هست او روپوش شد

این قیاس ناقصان بر کار رب ** جوشش عشقست نه از ترک ادب

نبض عاشق بی ادب بر می‌جهد ** خویش را در کفه‌ی شه می‌نهد

بی‌ادب‌تر نیست کس زو در جهان ** با ادب‌تر نیست کس زو در نهان

هم بنسبت دان وفاق ای منتجب ** این دو ضد با ادب با بی‌ادب 3680

بی‌ادب باشد چو ظاهر بنگری ** که بود دعوی عشقش هم‌سری

چون به باطن بنگری دعوی کجاست ** او و دعوی پیش آن سلطان فناست