English    Türkçe    فارسی   

3
775-799

  • تو چنان جلوه کنی گفتا که نی ** بادیه نارفته چون کوبم منی 775
  • Dost thou display thyself like that?” “No,” said he: “not having gone into the desert, how should I tread (the valley of) Mina?”

  • بانگ طاووسان کنی گفتا که لا ** پس نه‌ای طاووس خواجه بوالعلا
  • “Dost thou utter the cry of peacocks?” “Nay,” said he. “Then, Master Bu’l-‘Alam thou art not a peacock.

  • خلعت طاووس آید ز آسمان ** کی رسی از رنگ و دعویها بدان
  • The peacock’s garment of honour comes from Heaven: how wilt thou attain thereto by means of colours and pretences?”

  • تشبیه فرعون و دعوی الوهیت او بدان شغال کی دعوی طاوسی می‌کرد
  • Comparison of Pharaoh and his pretence of divinity to the jackal which pretended to be a peacock.

  • همچو فرعونی مرصع کرده ریش ** برتر از عیسی پریده از خریش
  • Thou art even as Pharaoh, who bejeweled his beard and in his asinine folly soared higher than Jesus.

  • او هم از نسل شغال ماده زاد ** در خم مالی و جاهی در فتاد
  • He too was born of the generation of the she-jackal and fell into a vat of riches and power.

  • هر که دید آن جاه و مالش سجده کرد ** سجده‌ی افسوسیان را او بخورد 780
  • Every one who beheld his power and riches bowed down to him in worship: he swallowed the worship of the idle mockers (worldlings).

  • گشت مستک آن گدای ژنده‌دلق ** از سجود و از تحیرهای خلق
  • That beggar in tattered cloak became miserably drunken with the people’s worship and feelings of amazement.

  • مال مار آمد که در وی زهرهاست ** و آن قبول و سجده‌ی خلق اژدهاست
  • Riches are a snake, for therein are poisons; and popular favour and worship is a dragon.

  • های ای فرعون ناموسی مکن ** تو شغالی هیچ طاووسی مکن
  • Ah, do not assume a virtue (which thou dost not possess), O Pharaoh: thou art a jackal, do not in any wise behave as a peacock.

  • سوی طاووسان اگر پیدا شوی ** عاجزی از جلوه و رسوا شوی
  • If thou appear in the direction of the peacocks, thou art in capable of (their) display and thou wilt be put to shame.

  • موسی و هارون چو طاووسان بدند ** پر جلوه بر سر و رویت زدند 785
  • Moses and Aaron were as peacocks: they flapped the wings of display upon thy head and face.

  • زشتیت پیدا شد و رسواییت ** سرنگون افتادی از بالاییت
  • Thy foulness and disgrace were exposed, thou didst fall head-long from thy height.

  • چون محک دیدی سیه گشتی چو قلب ** نقش شیری رفت و پیدا گشت کلب
  • When thou sawest the touchstone, thou becamest black, like adulterated coin: the leonine figure vanished, and the dog was revealed.

  • ای سگ‌گرگین زشت از حرص و جوش ** پوستین شیر را بر خود مپوش
  • O foul mangy dog, through greed and exuberant insolence do not clothe thyself in the lion’s skin.

  • غره‌ی شیرت بخواهد امتحان ** نقش شیر و آنگه اخلاق سگان
  • The roar of the lion will demand from thee the test (of thy sincerity). The figure of a lion , and then the dispositions of dogs!

  • تفسیر ولتعرفنهم فی لحن القول
  • Explanation of (the text), And thou wilt surely know them in the perversion of their speech.

  • گفت یزدان مر نبی را در مساق ** یک نشانی سهل‌تر ز اهل نفاق 790
  • God said to the Prophet in the course (of the Qur’án), “One sign of the hypocritical is easier (to perceive than other signs):

  • گر منافق زفت باشد نغز و هول ** وا شناسی مر ورا در لحن و قول
  • Though the hypocrite be big, handsome, and terrible, thou wilt recognise him in his perverse enunciation and speech.”

  • چون سفالین کوزه‌ها را می‌خری ** امتحانی می‌کنی ای مشتری
  • When you are buying earthenware pots, you make a trial, O purchaser.

  • می‌زنی دستی بر آن کوزه چرا ** تا شناسی از طنین اشکسته را
  • You give the pot a tap with your hand: why? In order that you may know the cracked one by the sound (which it makes).

  • بانگ اشکسته دگرگون می‌بود ** بانگ چاووشست پیشش می‌رود
  • The voice of the cracked one is different; the voice is a cháwúsh (beadle): it goes in front of it (the pot).

  • بانگ می‌آید که تعریفش کند ** همچو مصدر فعل تصریفش کند 795
  • The voice comes in order to make it known: it determines (the character of) it, as the verb (determines the form of) the masdar (verbal noun).

  • چون حدیث امتحان رویی نمود ** یادم آمد قصه‌ی هاروت زود
  • When the subject of (Divine) probation cropped up, the story of Hárút at once came into my memory.

  • قصه‌ی هاروت و ماروت و دلیری ایشان بر امتحانات حق تعالی
  • The Story of Hárút and Márút and their boldness in encountering the probations of God most High.

  • پیش ازین زان گفته بودیم اندکی ** خود چه گوییم از هزارانش یکی
  • Before this (occasion), we had told a little of it: what, indeed, should we tell? (We can tell only) one (item) of its thousands.

  • خواستم گفتن در آن تحقیقها ** تا کنون وا ماند از تعویقها
  • I wished to speak of the (spiritual) truths (contained) in it, (but) till now they have remained (untold) on account of hindrances.

  • حمله‌ی دیگر ز بسیارش قلیل ** گفته آید شرح یک عضوی ز پیل
  • (Now) once again a little of its much shall be told—the description (as it were) of a single limb of the elephant.