این عصا را ای پسر تنها مبین ** که عصا بی‌کف حق نبود چنین

O son, do not regard this staff alone, for the staff would not be like this without the hand of God.

موج طوفان هم عصا بد کو ز درد ** طنطنه‌ی جادوپرستان را بخورد

The waves of the Flood too were a staff which, from being aggrieved, devoured the pomp of the votaries of magic.

گر عصاهای خدا را بشمرم ** زرق این فرعونیان را بر درم

If I should enumerate the staves of God, I should tear to pieces (expose and confound) the hypocrisy of these followers of Pharaoh;

لیک زین شیرین گیای زهرمند ** ترک کن تا چند روزی می‌چرند

But leave them to browse on this sweet poisonous grass for a few days.

گر نباشد جاه فرعون و سری ** از کجا یابد جهنم پروری 1075

If there be not the power and dominion of Pharaoh, whence shall Hell obtain nutriment?

فربهش کن آنگهش کش ای قصاب ** زانک بی‌برگ‌اند در دوزخ کلاب

Fatten him, then kill him, O Butcher; for the dogs in Hell are without food.

گر نبودی خصم و دشمن در جهان ** پس بمردی خشم اندر مردمان

If there were no adversary and enemy in the world, then the anger in men would die.

دوزخ آن خشمست خصمی بایدش ** تا زید ور نی رحیمی بکشدش

That anger is Hell: it needs an adversary that it may live; else Mercy would kill it.

پس بماندی لطف بی‌قهر و بدی ** پس کمال پادشاهی کی بدی

Then clemency would remain without any vengeance or evil: then how would the perfection of Kingship be (manifested)?

ریش‌خندی کرده‌اند آن منکران ** بر مثلها و بیان ذاکران 1080

Those disbelievers have made a laughing-stock of the parables and clear exposition of them that glorify (God).

تو اگر خواهی بکن هم ریش‌خند ** چند خواهی زیست ای مردار چند

Make (them) a laughing-stock, if thou wishest (O disbeliever): how long wilt thou live, O carcase, how long?

شاد باشید ای محبان در نیاز ** بر همین در که شود امروز باز

Rejoice, O lovers (of God), in supplication at this same door, for it is opened today.

هر حویجی باشدش کردی دگر ** در میان باغ از سیر و کبر

Every pot-herb, (such as) garlic and caper, has a different bed in the garden.

هر یکی با جنس خود در کرد خود ** از برای پختگی نم می‌خورد

Each with its own kind in its own bed drinks moisture (is watered) for the purpose of becoming mature.

تو که کرد زعفرانی زعفران ** باش و آمیزش مکن با دیگران 1085

Thou, who art a saffron-bed, be saffron and do not mix with the others.

آب می‌خور زعفرانا تا رسی ** زعفرانی اندر آن حلوا رسی

Drink the water, O saffron, that thou mayst attain to maturity: thou art saffron, thou wilt attain to that halwá (sweetmeat).

در مکن در کرد شلغم پوز خویش ** که نگردد با تو او هم‌طبع و کیش

Do not put thy muzzle into the bed of turnips, for it (the turnip) will not agree with thee in nature and habit.

تو بکردی او بکردی مودعه ** زانک ارض الله آمد واسعه

Thou art planted in one bed, it (the turnip) in another bed, because God's earth is spacious,

خاصه آن ارضی که از پهناوری ** در سفر گم می‌شود دیو و پری

Particularly that earth (the unseen world) where, on account of its breadth, demon and genie are lost in their journey.

اندر آن بحر و بیابان و جبال ** منقطع می‌گردد اوهام و خیال 1090

In (seeking to measure) those seas and deserts and mountains imagination and fancy fail entirely.

این بیابان در بیابانهای او ** هم‌چو اندر بحر پر یک تای مو

In (comparison with) the deserts thereof, this desert (the material world) is like a single hair in a full sea.

آب استاده که سیرستش نهان ** تازه‌تر خوشتر ز جوهای روان

The still water whose course is hidden is fresher and sweeter than running brooks,

کو درون خویش چون جان و روان ** سیر پنهان دارد و پای روان

For, like the (vital) spirit and the (rational) soul, it hath within itself a hidden course and a moving foot.

مستمع خفتست کوته کن خطاب ** ای خطیب این نقش کم کن تو بر آب

The auditor is asleep: cut short (conclude) the address: O preacher, do not draw this picture on water.

خیز بلقیسا که بازاریست تیز ** زین خسیسان کسادافکن گریز 1095

Arise, O Bilqís, for ’tis a keen (busy and lucrative) market: flee from these vile wretches who ruin (the spiritual) trade.