English    Türkçe    فارسی   

4
119-143

  • چاره نبود هم جهان را از چمین ** لیک نبود آن چمین ماء معین
  • The world cannot do without urine either, but that urine is not clear running water.

  • قصد خیانت کردن عاشق و بانگ بر زدن معشوق بر وی
  • The lover’s attempted perfidy, and how the beloved scolded him.

  • چونک تنهااش بدید آن ساده مرد ** زود او قصد کنار و بوسه کرد 120
  • When that simpleton found her alone, at once he attempted to embrace and kiss her.

  • بانگ بر وی زد به هیبت آن نگار ** که مرو گستاخ ادب را هوش دار
  • The beauty with awesome mien raised her voice against him, saying, “Do not behave impudently, be mindful of good manners!”

  • گفت آخر خلوتست و خلق نی ** آب حاضر تشنه‌ی هم‌چون منی
  • He said, “Why, there is privacy, and no people (present): the water at hand, and a thirsty man like me!

  • کس نمی‌جنبد درینجا جز که باد ** کیست حاضر کیست مانع زین گشاد
  • None is moving here but the wind. Who is present? Who will hinder (me) from this conquest?”

  • گفت ای شیدا تو ابله بوده‌ای ** ابلهی وز عاقلان نشنوده‌ای
  • “O madman,” said she, “thou hast been a fool: a fool thou art and hast not hearkened to the wise.

  • باد را دیدی که می‌جنبد بدان ** بادجنبانیست اینجا بادران 125
  • Thou sawest the wind moving: know that a Mover of the wind is here, who drives the wind along.”

  • مروحهى تصريف صنع ايزدش ** زد بر اين باد و همىجنباندش
  • The fan, namely, the direction of its course by God’s action, smote upon this wind and is always keeping it in movement.

  • جزو بادی که به حکم ما درست ** بادبیزن تا نجنبانی نجست
  • The portion of wind (air) that is in our control does not stir till you move the fan.

  • جنبش این جزو باد ای ساده مرد ** بی‌تو و بی‌بادبیزن سر نکرد
  • Without you and without the fan the movement of this portion of wind (air) does not arise, O simpleton.

  • جنبش باد نفس کاندر لبست ** تابع تصریف جان و قالبست
  • The movement of the wind of the breath, which is on the lips, follows the course directed by the spirit and the body.

  • گاه دم را مدح و پیغامی کنی ** گاه دم را هجو و دشنامی کنی 130
  • At one time you make the breath to be a eulogy and a (pleasing) message; at another time you make the breath to be a satire and a foul speech.

  • پس بدان احوال دیگر بادها ** که ز جز وی کل می‌بیند نهی
  • Understand, then, (from this case) the cases of other winds; for from a part the intellect perceives the whole.

  • باد را حق گه بهاری می‌کند ** در دیش زین لطف عاری می‌کند
  • God sometimes makes the wind vernal: in December He divests it of this kindliness.

  • بر گروه عاد صرصر می‌کند ** باز بر هودش معطر می‌کند
  • He makes it a sarsar (intensely cold and violent) for the people of ‘Ád; again, He makes it perfumed (balmy) for Húd.

  • می‌کند یک باد را زهر سموم ** مر صبا را می‌کند خرم‌قدوم
  • One wind He makes (deadly as) the poison of the simoom; He (also) makes the advent of the east-wind to be delightful.

  • باد دم را بر تو بنهاد او اساس ** تا کنی هر باد را بر وی قیاس 135
  • He hath founded (stablished) the wind of the breath in you, in order that thereby you may judge analogically of every (other) wind.

  • دم نمی‌گردد سخن بی‌لطف و قهر ** بر گروهی شهد و بر قومیست زهر
  • The breath does not become speech without (assuming the quality of) gentleness or harshness: it is honey for one set of people and poison for another class.

  • مروحه جنبان پی انعام کس ** وز برای قهر هر پشه و مگس
  • The fan is moving for the benefit of the (favoured) person, and for the subjugation of every fly and gnat.

  • مروحه‌ی تقدیر ربانی چرا ** پر نباشد ز امتحان و ابتلا
  • Why (then) should not the fan of Divine fore-ordainment be fraught with trial and probation (by means of good and evil)?

  • چونک جزو باد دم یا مروحه ** نیست الا مفسده یا مصلحه
  • Inasmuch as the part, namely, the wind of the breath or the fan, is naught but a cause of injury or advantage,

  • این شمال و این صبا و این دبور ** کی بود از لطف و از انعام دور 140
  • How should this north-wind and this east-wind and this west- wind be remote from (showing) favour and conferring bounty?

  • یک کف گندم ز انباری ببین ** فهم کن کان جمله باشد همچنین
  • Look at a handful of wheat froth a granary, and apprehend that the whole of it will be just like this (handful).

  • کل باد از برج باد آسمان ** کی جهد بی مروحه‌ی آن بادران
  • How should the whole of the wind rush forth from the mansion of the wind in Heaven without (being impelled by) the fan of that Driver of the wind?

  • بر سر خرمن به وقت انتقاد ** نه که فلاحان ز حق جویند باد
  • Is it not the fact that at winnowing-time the labourers on the threshing-floor beseech God for wind,