English    Türkçe    فارسی   

4
1238-1262

  • این حسن کز ریش زشت این حسن ** می‌توان بافید ای جان صد رسن
  • This Hasan (is such) that from the ugly beard of this Hasan thou canst weave, O (dear) soul, a hundred ropes.”
  • بر چنین صاحب چو شه اصغا کند ** شاه و ملکش را ابد رسوا کند
  • When a king listens to such a minister, he (the minister) disgraces the king and his kingdom unto everlasting.
  • مانستن بدرایی این وزیر دون در افساد مروت شاه به وزیر فرعون یعنی هامان در افساد قابلیت فرعون
  • The resemblance of the bad judgement of this base vizier in corrupting the king's generosity to (that of) the vizier of Pharaoh, namely, Hámán, in corrupting the readiness of Pharaoh to receive (the true Faith).
  • چند آن فرعون می‌شد نرم و رام ** چون شنیدی او ز موسی آن کلام 1240
  • How many a time did Pharaoh soften and become submissive when he was hearing that Word from Moses!—
  • آن کلامی که بدادی سنگ شیر ** از خوشی آن کلام بی‌نظیر
  • That Word (which was such) that from the sweetness of that incomparable Word the rock would have yielded milk.
  • چون بهامان که وزیرش بود او ** مشورت کردی که کینش بود خو
  • Whenever he took counsel with Hámán, who was his vizier and whose nature it was to hate,
  • پس بگفتی تا کنون بودی خدیو ** بنده گردی ژنده‌پوشی را بریو
  • Then he (Hámán) would say, “Until now thou hast been the Khedive: wilt thou become, through deception, the slave to a wearer of rags?”
  • هم‌چو سنگ منجنیقی آمدی ** آن سخن بر شیشه خانه‌ی او زدی
  • Those words would come like a stone shot by a mangonel (ballista) and strike upon his glass house.
  • هر چه صد روز آن کلیم خوش‌خطاب ** ساختی در یک‌دم او کردی خراب 1245
  • All that the Kalím of sweet address built up in a hundred days he (Hámán) would destroy in one moment.
  • عقل تو دستور و مغلوب هواست ** در وجودت ره‌زن راه خداست
  • Thy intellect is the vizier and is overcome by sensuality: in (the realm of) thy being it is a brigand (that attacks thee) on the Way to God.
  • ناصحی ربانیی پندت دهد ** آن سخن را او به فن طرحی نهد
  • (If) a godly monitor give thee good advice, it will artfully put those words (of his) aside,
  • کین نه بر جایست هین از جا مشو ** نیست چندان با خود آ شیدا مشو
  • Saying, “These (words) are not well-founded: take heed, don't be carried away (by them); they are not (worth) so much: come to thyself (be sensible), don't be crazed.”
  • وای آن شه که وزیرش این بود ** جای هر دو دوزخ پر کین بود
  • Alas for the king whose vizier is this (carnal intellect): the place (abode) of them both is vengeful Hell.
  • شاد آن شاهی که او را دست‌گیر ** باشد اندر کار چون آصف وزیر 1250
  • Happy is the king whose helper in affairs is a vizier like Ásaf.
  • شاه عادل چون قرین او شود ** نام آن نور علی نور این بود
  • When the just king is associated with him, his (the king's) name is light upon light.
  • چون سلیمان شاه و چون آصف وزیر ** نور بر نورست و عنبر بر عبیر
  • A king like Solomon and a vizier like Ásaf are light upon light and ambergris upon ‘abír.
  • شاه فرعون و چو هامانش وزیر ** هر دو را نبود ز بدبختی گزیر
  • (When) the king (is like) Pharaoh and his vizier like Hámán, ill-fortune is inevitable for both.
  • پس بود ظلمات بعضی فوق بعض ** نه خرد یار و نه دولت روز عرض
  • Then it is (a case of) darkness, one part over another: neither intellect nor fortune shall be their friend on the Day of Judgement.
  • من ندیدم جز شقاوت در لام ** گر تو دیدستی رسان از من سلام 1255
  • I have not seen aught but misery in the vile: if thou hast seen (aught else), convey (to them) the salaam (of felicitation) from me.
  • هم‌چو جان باشد شه و صاحب چو عقل ** عقل فاسد روح را آرد بنقل
  • The king is as the spirit, and the vizier as the intellect: the corrupt intellect brings the spirit into movement (towards corruption).
  • آن فرشته‌ی عقل چون هاروت شد ** سحرآموز دو صد طاغوت شد
  • When the angelical intellect became a Hárút, it became the teacher in magic to two hundred devils.
  • عقل جزوی را وزیر خود مگیر ** عقل کل را ساز ای سلطان وزیر
  • Do not take the particular (individual) intellect as thy vizier: make the Universal Intellect thy vizier, O king.
  • مر هوا را تو وزیر خود مساز ** که برآید جان پاکت از نماز
  • Do not make sensuality thy vizier, else thy pure spirit will cease from prayer,
  • کین هوا پر حرص و حالی‌بین بود ** عقل را اندیشه یوم دین بود 1260
  • For this sensuality is full of greed and sees (only) the immediate present, (whereas) the Intellect takes thought for the Day of Judgement.
  • عقل را دو دیده در پایان کار ** بهر آن گل می‌کشد او رنج خار
  • The two eyes of the Intellect are (fixed) on the end of things: it endures the pain of the thorn for the sake of that Rose
  • که نفرساید نریزد در خزان ** باد هر خرطوم اخشم دور از آن
  • Which does not fade and drop in autumn—far from it be the wind (breath) of every nose that cannot smell!
  • نشستن دیو بر مقام سلیمان علیه‌السلام و تشبه کردن او به کارهای سلیمان علیه‌السلام و فرق ظاهر میان هر دو سلیمان و دیو خویشتن را سلیمان بن داود نام کردن
  • How the Demon sat on the place (throne) of Solomon, on whom be peace, and imitated his actions; and concerning the manifest difference between the two Solomons, and how the Demon called himself Solomon son of David.