English    Türkçe    فارسی   

4
1302-1326

  • گر بدی این فهم مر قابیل را ** کی نهادی بر سر او هابیل را
  • If Qábíl had possessed this understanding, how should he have placed (the body of) Hábíl (Abel) on his head?—

  • که کجا غایب کنم این کشته را ** این به خون و خاک در آغشته را
  • Saying, “Where shall I hide this murdered one, this man bestained with blood and earth?”

  • دید زاغی زاغ مرده در دهان ** بر گرفته تیز می‌آمد چنان
  • He espied a crow which had taken up a dead crow in its mouth and was approaching (ever) so quickly.

  • از هوا زیر آمد و شد او به فن ** از پی تعلیم او را گورکن 1305
  • It came down from the air and began skilfully to dig a grave for it (the dead crow) for the purpose of teaching (him).

  • پس به چنگال از زمین انگیخت گرد ** زود زاغ مرده را در گور کرد
  • Then with its talons it raised dust from the ground and speedily put the dead crow in the grave.

  • دفن کردش پس بپوشیدش به خاک ** زاغ از الهام حق بد علم‌ناک
  • It buried it, then it covered it with earth: the crow was endowed with knowledge through the inspiration (given) of God.

  • گفت قابیل آه شه بر عقل من ** که بود زاغی ز من افزون به فن
  • Qábíl cried, “Oh, fie on my intellect! for a crow is superior to me in skill.”

  • عقل کل را گفت مازاغ البصر ** عقل جزوی می‌کند هر سو نظر
  • Concerning the Universal Intellect He (God) hath said, “The sight did not rove (má zágh),” (but) the particular intellect is looking in every direction.

  • عقل مازاغ است نور خاصگان ** عقل زاغ استاد گور مردگان 1310
  • The Intellect whose sight does not rove (‘aql-i má zágh) is the light of the elect; the crow-intellect (‘aql-i zágh) is the sexton for the (spiritually) dead.

  • جان که او دنباله‌ی زاغان پرد ** زاغ او را سوی گورستان برد
  • The spirit that flies after crows—the crow carries it towards the graveyard.

  • هین مدو اندر پی نفس چو زاغ ** کو به گورستان برد نه سوی باغ
  • Beware! Do not run in pursuit of the crow-like fleshly soul, for it carries (thee) to the graveyard, not towards the orchard.

  • گر روی رو در پی عنقای دل ** سوی قاف و مسجد اقصای دل
  • If thou go, go in pursuit of the ‘Anqá of the heart, towards the Qáf and Farther Mosque of the heart.

  • نوگیاهی هر دم ز سودای تو ** می‌دمد در مسجد اقصای تو
  • Every moment from thy cogitation a new plant is growing in thy Farther Mosque.

  • تو سلیمان‌وار داد او بده ** پی بر از وی پای رد بر وی منه 1315
  • Do thou, like Solomon, give it its due: investigate it, do not lay upon it the foot of rejection,

  • زانک حال این زمین با ثبات ** باز گوید با تو انواع نبات
  • Because the various sorts of plants declare to thee the (inward) state of this firm-set earth.

  • در زمین گر نیشکر ور خود نیست ** ترجمان هر زمین نبت ویست
  • Whether in the earth there are sugar-canes or only (common) reeds, every earth (soil) is interpreted by its plants.

  • پس زمین دل که نبتش فکر بود ** فکرها اسرار دل را وا نمود
  • Therefore the heart's soil, whereof thought was (ever) the plant—(those) thoughts have revealed the heart's secrets.

  • گر سخن‌کش یابم اندر انجمن ** صد هزاران گل برویم چون چمن
  • If I find in the company him that draws the discourse (from me towards himself), I, like the garden, will grow hundreds of thousands of roses;

  • ور سخن‌کش یابم آن دم زن به مزد ** می‌گریزد نکته‌ها از دل چو دزد 1320
  • And if at that time I find (there) the scoundrel who kills the discourse, the deep sayings will flee, like a thief, from my heart.

  • جنبش هر کس به سوی جاذبست ** جذب صدق نه چو جذب کاذبست
  • The movement of every one is towards the Drawer: the true drawing is not like the false drawing.

  • می‌روی گه گمره و گه در رشد ** رشته پیدا نه و آنکت می‌کشد
  • Sometimes thou art going astray, sometimes aright: the cord is not visible, nor He who is drawing thee.

  • اشتر کوری مهار تو رهین ** تو کشش می‌بین مهارت را مبین
  • Thou art a blind camel, and thy toggle is in (His) keeping: do thou regard the act of drawing, do not regard thy toggle.

  • گر شدی محسوس جذاب و مهار ** پس نماندی این جهان دارالغرار
  • If the Drawer and the toggle became perceptible (to the senses), then this world would no longer remain the abode of heedlessness (delusion).

  • گبر دیدی کو پی سگ می‌رود ** سخره‌ی دیو ستنبه می‌شود 1325
  • (If) the infidel saw that he was going after a cur and was being made subject to the hideous Devil,

  • در پی او کی شدی مانند حیز ** پی خود را واکشیدی گبر نیز
  • How should he go at its heels like a catamite (base sycophant)? The infidel too would step back.