English    Türkçe    فارسی   

4
1450-1474

  • که بیا تا ماه بنمایم ترا ** ماه را هرگز ندید آن بی‌صفا 1450
  • “Come,” says he, “for I will show thee the moon”; (yet) that impure one never saw the moon.

  • چون نمایی چون ندیدستی به عمر ** عکس مه در آب هم ای خام غمر
  • How wilt thou show (the moon) when during (all) thy life thou hast not seen even the reflexion of the moon in the water, O half-baked dunce?

  • احمقان سرور شدستند و ز بیم ** عاقلان سرها کشیده در گلیم
  • The foolish have become leaders, and from fear (of them) the wise have drawn their heads into the cloak.

  • تفسیر یا ایها المزمل
  • Commentary on "O thou that wrappest thyself."

  • خواند مزمل نبی را زین سبب ** که برون آ از گلیم ای بوالهرب
  • For this reason He (God) called the Prophet muzzammil (one who wraps himself), saying, “Come forth from the cloak, O thou who art fond of taking flight.

  • سر مکش اندر گلیم و رو مپوش ** که جهان جسمیست سرگردان تو هوش
  • Do not draw thy head into the cloak and do not cover thy face, for the world is a reeling body: thou art the intelligence (rational spirit).

  • هین مشو پنهان ز ننگ مدعی ** که تو داری شمع وحی شعشعی 1455
  • Hark, do not hide on account of the opprobrium of the adversary, since thou hast the resplendent candle of the Revelation.

  • هین قم اللیل که شمعی ای همام ** شمع اندر شب بود اندر قیام
  • Hark, stand up (in prayer) during the night, for thou art a candle, O prince: at night a candle stands up (and burns).

  • بی‌فروغت روز روشن هم شبست ** بی‌پناهت شیر اسیر ارنبست
  • Without thy radiance, even the bright day is (dark as) night: without thy protection, the lion is captive to the hare.

  • باش کشتیبان درین بحر صفا ** که تو نوح ثانیی ای مصطفی
  • Be the captain (pilot) of the ship in this sea of (spiritual) purity, for thou art a second Noah, O Mustafá (elect one).

  • ره شناسی می‌بباید با لباب ** هر رهی را خاصه اندر راه آب
  • An expert guide, (endowed) with understanding, is needed for every road, especially in the road (journey) on the water.

  • خیز بنگر کاروان ره‌زده ** هر طرف غولیست کشتیبان شده 1460
  • Arise! Look upon the waylaid caravan: everywhere a ghoul has become captain of the ship.

  • خضر وقتی غوث هر کشتی توی ** هم‌چو روح‌الله مکن تنها روی
  • Thou art the Khizr of the time and the Deliverer of every ship (in distress): do not, like (Jesus) the Spirit of God, practise solitude.

  • پیش این جمعی چو شمع آسمان ** انقطاع و خلوت آری را بمان
  • In the sight of this assembly (of people) thou art as the candle of heaven: leave off severing thyself (from them) and adopting seclusion.

  • وقت خلوت نیست اندر جمع آی ** ای هدی چون کوه قاف و تو همای
  • ’Tis not the time for seclusion: come into the assembly, O thou who art (as) the humáy, while the guidance (of souls) is like Mount Qáf.

  • بدر بر صدر فلک شد شب روان ** سیر را نگذارد از بانگ سگان
  • The full-moon is moving by night on the upper part of the sky: it does not cease from its journey because of the outcry of the dogs.

  • طاعنان هم‌چون سگان بر بدر تو ** بانگ می‌دارند سوی صدر تو 1465
  • The scoffers keep making an outcry, like dogs, at thy full-moon in the direction of thy high place.

  • این سگان کرند از امر انصتوا ** از سفه و عوع کنان بر بدر تو
  • These dogs are deaf to the (Divine) command, ‘Be ye silent’: from folly (they are) bow-wowing at thy full-moon.

  • هین بمگذار ای شفا رنجور را ** تو ز خشم کر عصای کور را
  • Hark, O (thou who art) the cure for the sick, do not, on account of anger against the deaf, let go the staff of the blind.

  • نه تو گفتی قاید اعمی به راه ** صد ثواب و اجر یابد از اله
  • Didst not thou say?—‘He that leads a blind man on the (right) way gains a hundred recompenses and rewards from God.

  • هر که او چل گام کوری را کشد ** گشت آمرزیده و یابد رشد
  • Whoever leads a blind man forty steps is pardoned and will find salvation.’

  • پس بکش تو زین جهان بی‌قرار ** جوق کوران را قطار اندر قطار 1470
  • Do thou, therefore, lead away from this impermanent world the multitude of the blind, file on file.

  • کار هادی این بود تو هادیی ** ماتم آخر زمان را شادیی
  • This is the business of a guide: thou art the Guide, thou art the joy for (dispelling) the sorrow of the last (period of) time.

  • هین روان کن ای امام المتقین ** این خیال‌اندیشگان را تا یقین
  • Hark, O Imám of the God-fearing, cause these thinkers of vain fancies to go (onward) till (they attain unto) certainty.

  • هر که در مکر تو دارد دل گرو ** گردنش را من زنم تو شاد رو
  • Whoever hath his heart in pawn (devoted) to plotting against thee, I will smite his neck: do thou advance joyously.

  • بر سر کوریش کوریها نهم ** او شکر پندارد و زهرش دهم
  • I will lay (more) blindnesses on the top of his blindness: he will deem it sugar, and I will (really) give him poison.