با خودی با بی‌خودی دوچار زد ** با خود اندر دیده‌ی خود خار زد

ای زده بر بی‌خودان تو ذوالفقار ** بر تن خود می‌زنی آن هوش دار

زانک بی‌خود فانی است و آمنست ** تا ابد در آمنی او ساکنست

نقش او فانی و او شد آینه ** غیر نقش روی غیر آن جای نه 2140

گر کنی تف سوی روی خود کنی ** ور زنی بر آینه بر خود زنی

ور ببینی روی زشت آن هم توی ** ور ببینی عیسی و مریم توی

او نه اینست و نه آن او ساده است ** نقش تو در پیش تو بنهاده است

چون رسید اینجا سخن لب در ببست ** چون رسید اینجا قلم درهم شکست

لب ببند ار چه فصاحت دست داد ** دم مزن والله اعلم بالرشاد 2145

برکنار بامی ای مست مدام ** پست بنشین یا فرود آ والسلام

هر زمانی که شدی تو کامران ** آن دم خوش را کنار بام دان

بر زمان خوش هراسان باش تو ** هم‌چو گنجش خفیه کن نه فاش تو

تا نیاید بر ولا ناگه بلا ** ترس ترسان رو در آن مکمن هلا

ترس جان در وقت شادی از زوال ** زان کنار بام غیبست ارتحال 2150

گر نمی‌بینی کنار بام راز ** روح می‌بیند که هستش اهتزاز

هر نکالی ناگهان کان آمدست ** بر کنار کنگره‌ی شادی بدست

جز کنار بام خود نبود سقوط ** اعتبار از قوم نوح و قوم لوط

بیان سبب فصاحت و بسیارگویی آن فضول به خدمت رسول علیه‌السلام

پرتو مستی بی‌حد نبی ** چون بزد هم مست و خوش گشت آن غبی

لاجرم بسیارگو شد از نشاط ** مست ادب بگذاشت آمد در خباط 2155

نه همه جا بی‌خودی شر می‌کند ** بی‌ادب را می چنان‌تر می‌کند

گر بود عاقل نکو فر می‌شود ** ور بود بدخوی بتر می‌شود

لیک اغلب چون بدند و ناپسند ** بر همه می را محرم کرده‌اند

بیان رسول علیه السلام سبب تفضیل و اختیار کردن او آن هذیلی را به امیری و سرلشکری بر پیران و کاردیدگان

حکم اغلب راست چون غالب بدند ** تیغ را از دست ره‌زن بستدند

گفت پیغامبر کای ظاهرنگر ** تو مبین او را جوان و بی‌هنر 2160

ای بسا ریش سیاه و مردت پیر ** ای بسا ریش سپید و دل چو قیر