English    Türkçe    فارسی   

4
2227-2251

  • از پی سوراخ بینی رست گل ** بو وظیفه‌ی بینی آمد ای عتل
  • The rose grew for the sake of the nostrils: sweet scent is the stipend of the nose, O churl.

  • بوی گل بهر مشامست ای دلیر ** جای آن بو نیست این سوراخ زیر
  • The scent of the rose is for organs of smell, O bold man: this hole below is not the place for that scent.

  • کی ازین جا بوی خلد آید ترا ** بو ز موضع جو اگر باید ترا
  • How should the scent of Paradise come to thee from this place? If thou requirest the (sweet) scent, seek it from its (proper) place.

  • هم‌چنین حب الوطن باشد درست ** تو وطن بشناس ای خواجه نخست 2230
  • Likewise, “love of country” is right, (but) first, O master, know (what really is) thy country.

  • گفت آن ماهی زیرک ره کنم ** دل ز رای و مشورتشان بر کنم
  • That sagacious fish said, “I will journey, I will withdraw my heart from their advice and counsel.”

  • نیست وقت مشورت هین راه کن ** چون علی تو آه اندر چاه کن
  • ’Tis no time for counsel. Hark, journey! Like ‘Alí, sigh (the secret) into the well.

  • محرم آن آه کم‌یابست بس ** شب رو و پنهان‌روی کن چون عسس
  • Very seldom is there found a fit confidant for that sigh: go by night and let thy movement be hidden, like (that of) the night-patrol.

  • سوی دریا عزم کن زین آب‌گیر ** بحر جو و ترک این گرداب گیر
  • Set out from this lake towards the sea: seek the sea and take leave of this whirlpool.

  • سینه را پا ساخت می‌رفت آن حذور ** از مقام با خطر تا بحر نور 2235
  • That wary (fish) made its breast o afoot (swam away) and was going from its perilous abode to the sea of light,

  • هم‌چو آهو کز پی او سگ بود ** می‌دود تا در تنش یک رگ بود
  • Like the deer of which a dog is in pursuit and which keeps running so long as there is a single nerve in its body.

  • خواب خرگوش و سگ اندر پی خطاست ** خواب خود در چشم ترسنده کجاست
  • Hare’s sleep (heedlessness) with the dog in pursuit is a sin: how indeed is sleep (dwelling) in the eye of him who hath fear?

  • رفت آن ماهی ره دریا گرفت ** راه دور و پهنه‌ی پهنا گرفت
  • That fish departed and took the way to the sea: it took the far way and the vast expanse.

  • رنجها بسیار دید و عاقبت ** رفت آخر سوی امن و عافیت
  • It suffered many afflictions, and in the end it went after all towards safety and welfare.

  • خویشتن افکند در دریای ژرف ** که نیابد حد آن را هیچ طرف 2240
  • It cast itself into the deep Sea whose bound no eye can reach.

  • پس چو صیادان بیاوردند دام ** نیم‌عاقل را از آن شد تلخ کام
  • So when the fishermen brought their net (to the lake), the half-intelligent (fish) was bitterly grieved thereat.

  • گفت اه من فوت کردم فرصه را ** چون نگشتم همره آن رهنما
  • And said, “Alas, I have lost the opportunity: how did not I accompany that guide?

  • ناگهان رفت او ولیکن چونک رفت ** می‌ببایستم شدن در پی بتفت
  • He went off suddenly, but seeing that he went I ought to have gone after him in hot haste.”

  • بر گذشته حسرت آوردن خطاست ** باز ناید رفته یاد آن هباست
  • ‘Tis wrong to regret the past: what is gone will not come back: to remember it is of no avail.

  • قصه‌ی آن مرغ گرفته کی وصیت کرد کی بر گذشته پشیمانی مخور تدارک وقت اندیش و روزگار مبر در پشیمانی
  • Story of the captive bird which gave the (following) injunctions: do not feel sorrow for what is past, think about taking precaution for the present (need), and do not spend time in repenting.

  • آن یکی مرغی گرفت از مکر و دام ** مرغ او را گفت ای خواجه‌ی همام 2245
  • A certain man caught a bird by guile and trap: the bird said to him, “O noble sire,

  • به تو بسی گاوان و میشان خورده‌ای ** تو بسی اشتر به قربان کرده‌ای
  • Thou hast eaten many oxen and sheep, thou hast sacrificed many camels;

  • تو نگشتی سیر زانها در زمن ** هم نگردی سیر از اجزای من
  • Thou hast never in the world been sated by them, neither wilt thou be sated by my limbs.

  • هل مرا تا که سه پندت بر دهم ** تا بدانی زیرکم یا ابلهم
  • Let me go, that I may bestow on thee three counsels, that thou mayst perceive whether I am wise or foolish.

  • اول آن پند هم در دست تو ** ثانیش بر بام کهگل بست تو
  • (I will give thee) the first of those counsels on thy hand, the second of them on thy plastered roof,

  • وآن سوم پند دهم من بر درخت ** که ازین سه پند گردی نیکبخت 2250
  • And the third counsel I will give thee on a tree. (Let me go), for thou wilt become fortunate through these three counsels.

  • آنچ بر دستست اینست آن سخن ** که محالی را ز کس باور مکن
  • (As for) that saying which is (to be said) on thy hand, ’tis this: ‘do not believe an absurdity (when thou hearest it) from any one.’”