پس چو صیادان بیاوردند دام ** نیم‌عاقل را از آن شد تلخ کام

گفت اه من فوت کردم فرصه را ** چون نگشتم همره آن رهنما

ناگهان رفت او ولیکن چونک رفت ** می‌ببایستم شدن در پی بتفت

بر گذشته حسرت آوردن خطاست ** باز ناید رفته یاد آن هباست

قصه‌ی آن مرغ گرفته کی وصیت کرد کی بر گذشته پشیمانی مخور تدارک وقت اندیش و روزگار مبر در پشیمانی

آن یکی مرغی گرفت از مکر و دام ** مرغ او را گفت ای خواجه‌ی همام 2245

به تو بسی گاوان و میشان خورده‌ای ** تو بسی اشتر به قربان کرده‌ای

تو نگشتی سیر زانها در زمن ** هم نگردی سیر از اجزای من

هل مرا تا که سه پندت بر دهم ** تا بدانی زیرکم یا ابلهم

اول آن پند هم در دست تو ** ثانیش بر بام کهگل بست تو

وآن سوم پند دهم من بر درخت ** که ازین سه پند گردی نیکبخت 2250

آنچ بر دستست اینست آن سخن ** که محالی را ز کس باور مکن

بر کفش چون گفت اول پند زفت ** گشت آزاد و بر آن دیوار رفت

گفت دیگر بر گذشته غم مخور ** چون ز تو بگذشت زان حسرت مبر

بعد از آن گفتش که در جسمم کتیم ** ده درمسنگست یک در یتیم

دولت تو بخت فرزندان تو ** بود آن گوهر به حق جان تو 2255

فوت کردی در که روزی‌ات نبود ** که نباشد مثل آن در در وجود

آنچنان که وقت زادن حامله ** ناله دارد خواجه شد در غلغله

مرغ گفتش نی نصیحت کردمت ** که مبادا بر گذشته‌ی دی غمت

چون گذشت و رفت غم چون می‌خوری ** یا نکردی فهم پندم یا کری

وان دوم پندت بگفتم کز ضلال ** هیچ تو باور مکن قول محال 2260

من نیم خود سه درمسنگ ای اسد ** ده درمسنگ اندرونم چون بود

خواجه باز آمد به خود گفتا که هین ** باز گو آن پند خوب سیومین

گفت آری خوش عمل کردی بدان ** تا بگویم پند ثالث رایگان

پند گفتن با جهول خوابناک ** تخت افکندن بود در شوره خاک

چاک حمق و جهل نپذیرد رفو ** تخم حکمت کم دهش ای پندگو 2265

چاره اندیشیدن آن ماهی نیم‌عاقل و خود را مرده کردن