چون شکم پر گشت و بر نعمت زدند ** وآن ضرورت رفت پس طاغی شدند

چون شکم پر گشت و بر نعمت زدند ** وآن ضرورت رفت پس طاغی شدند 3620

نفس فرعونیست هان سیرش مکن ** تا نیارد یاد از آن کفر کهن

بی تف آتش نگردد نفس خوب ** تا نشد آهن چو اخگر هین مکوب

بی‌مجاعت نیست تن جنبش‌کنان ** آهن سردیست می‌کوبی بدان

گر بگرید ور بنالد زار زار ** او نخواهد شد مسلمان هوش دار

او چو فرعونست در قحط آنچنان ** پیش موسی سر نهد لابه‌کنان 3625

چونک مستغنی شد او طاغی شود ** خر چو بار انداخت اسکیزه زند

پس فراموشش شود چون رفت پیش ** کار او زان آه و زاریهای خویش

سالها مردی که در شهری بود ** یک زمان که چشم در خوابی رود

شهر دیگر بیند او پر نیک و بد ** هیچ در یادش نیاید شهر خود

که من آنجا بوده‌ام این شهر نو ** نیست آن من درینجاام گرو 3630

بل چنان داند که خود پیوسته او ** هم درین شهرش به دست ابداع و خو

چه عجب گر روح موطنهای خویش ** که بدستش مسکن و میلاد پیش

می‌نیارد یاد کین دنیا چو خواب ** می‌فرو پوشد چو اختر را سحاب

خاصه چندین شهرها را کوفته ** گردها از درک او ناروفته

اجتهاد گرم ناکرده که تا ** دل شود صاف و ببیند ماجرا 3635

سر برون آرد دلش از بخش راز ** اول و آخر ببیند چشم باز

اطوار و منازل خلقت آدمی از ابتدا

آمده اول به اقلیم جماد ** وز جمادی در نباتی اوفتاد

سالها اندر نباتی عمر کرد ** وز جمادی یاد ناورد از نبرد

وز نباتی چون به حیوانی فتاد ** نامدش حال نباتی هیچ یاد

جز همین میلی که دارد سوی آن ** خاصه در وقت بهار و ضیمران 3640

هم‌چو میل کودکان با مادران ** سر میل خود نداند در لبان

هم‌چو میل مفرط هر نو مرید ** سوی آن پیر جوانبخت مجید

جزو عقل این از آن عقل کلست ** جنبش این سایه زان شاخ گلست

سایه‌اش فانی شود آخر درو ** پس بداند سر میل و جست و جو