English    Türkçe    فارسی   

4
740-764

  • چیزکی از آب هستش در جسد ** بول گیرش آتشی را می‌کشد 740
  • There is a small quantity of water in his (a man's) body: suppose it is urine, (yet) it will extinguish a fire.

  • گر نجس شد آب این طبعش بماند ** که آتش غم را به طبع خود نشاند
  • If the water has been defiled, (still) this natural property of it remains, for by its nature it allays the fire of grief.

  • پس غدای عاشقان آمد سماع ** که درو باشد خیال اجتماع
  • Therefore samá‘ (music) is the food of lovers (of God), since therein is the phantasy of composure (tranquillity of mind).

  • قوتی گیرد خیالات ضمیر ** بلک صورت گردد از بانگ و صفیر
  • From (hearing) sounds and pipings the mental phantasies gather a (great) strength; nay, they become forms (in the imagination).

  • آتش عشق از نواها گشت تیز ** آن چنان که آتش آن جوزریز
  • The fire of love is made keen (inflamed) by melodies, just as the fire (ardour) of the man who dropped walnuts (into the water).

  • حکایت آن مرد تشنه کی از سر جوز بن جوز می‌ریخت در جوی آب کی در گو بود و به آب نمی‌رسید تا به افتادن جوز بانگ آب# بشنود و او را چو سماع خوش بانگ آب اندر طرب می‌آورد
  • Story of the thirsty man who dropped walnuts from the top of a walnut-tree into the water-brook that was in the hollow, without reaching the water (himself), in order that he might hear the sound made by the walnuts falling on the water, which thrilled him with joy as (though it were) sweet music.

  • در نغولی بود آب آن تشنه راند ** بر درخت جوز جوزی می‌فشاند 745
  • The water was in a deep place: the thirsty man went up the tree and scattered the walnuts one by one.

  • می‌فتاد از جوزبن جوز اندر آب ** بانگ می‌آمد همی دید او حباب
  • The walnuts were falling from the walnut-tree into the water: the sound was coming (to his ears), and he was seeing the bubbles.

  • عاقلی گفتش که بگذار ای فتی ** جوزها خود تشنگی آرد ترا
  • A sensible person said to him, “Leave off, O youth: truly the (loss of the) walnuts will bring thirst (regret) to you.

  • بیشتر در آب می‌افتد ثمر ** آب در پستیست از تو دور در
  • The more the fruit falls into the water—(since) the water is below at a (great) distance from you,

  • تا تو از بالا فرو آیی به زور ** آب جویش برده باشد تا به دور
  • The river-water will have carried it (the fruit) far away before you with effort come down from the top (of the tree).”

  • گفت قصدم زین فشاندن جوز نیست ** تیزتر بنگر برین ظاهر مه‌ایست 750
  • He replied, “My purpose in this scattering is not (to obtain possession of) the walnuts: look more keenly, do not stop at this superficial (view).

  • قصد من آنست که آید بانگ آب ** هم ببینم بر سر آب این حباب
  • My purpose is that the sound of the water should come (to my ears); also, that I should see these bubbles on the surface of the water.”

  • تشنه را خود شغل چه بود در جهان ** گرد پای حوض گشتن جاودان
  • What, indeed, is the thirsty man's business in the world? To circle for ever round the base of the tank,

  • گرد جو و گرد آب و بانگ آب ** هم‌چو حاجی طایف کعبه‌ی صواب
  • Round the channel and round the Water and the sound of the Water, like a pilgrim circumambulating the Ka‘ba of Truth.

  • هم‌چنان مقصود من زین مثنوی ** ای ضیاء الحق حسام‌الدین توی
  • Even so, in (composing) this Mathnawí thou, O Ziyá’u ’l-Haqq (Radiance of God) Husámu’ddín, art my object.

  • مثنوی اندر فروع و در اصول ** جمله آن تست کردستی قبول 755
  • The whole Mathnawí in its branches and roots is thine: thou hast accepted (it).

  • در قبول آرند شاهان نیک و بد ** چون قبول آرند نبود بیش رد
  • Kings accept (both) good and bad: when they accept (anything), it is reprobate no more.

  • چون نهالی کاشتی آبش بده ** چون گشادش داده‌ای بگشا گره
  • Since thou hast planted the sapling, give it water. Since thou hast given it freedom (to grow), untie the knots.

  • قصدم از الفاظ او راز توست ** قصدم از انشایش آواز توست
  • In (all) its expressions my object is (to reveal) thy mystery; in composing it my object is (to hear) thy voice.

  • پیش من آوازت آواز خداست ** عاشق از معشوق حاشا که جداست
  • To me thy voice is the voice of God: Heaven forfend that (I should say) the lover is separate from the Beloved.

  • اتصالی بی‌تکیف بی‌قیاس ** هست رب‌الناس را با جان ناس 760
  • There is a union beyond description or analogy between the Lord of Man and the spirit of Man.

  • لیک گفتم ناس من نسناس نی ** ناس غیر جان جان‌اشناس نی
  • But I said nás (Man), not nasnás; nás is none but the spirit that knows the (Divine) Spirit.

  • ناس مردم باشد و کو مردمی ** تو سر مردم ندیدستی دمی
  • Nás is Man, and where is Manhood? You have never beheld the head (spiritual principle) of Man: you are a tail.

  • ما رمیت اذ رمیت خوانده‌ای ** لیک جسمی در تجزی مانده‌ای
  • You have recited (the text) thou didst not throw when thou threwest, but you are a (mere) body: you have remained in division.

  • ملک جسمت را چو بلقیس ای غبی ** ترک کن بهر سلیمان نبی
  • Like Bilqís, O foolish one, abandon the kingdom of your body for the sake of the prophet Solomon.