English    Türkçe    فارسی   

5
1136-1160

  • نه مرا خانه‌ست و نه یک همنشین  ** خانه کی کردست ماهی در زمین 
  • I have neither home nor any companion: when has a fish made its home on the earth?”

  • باز شه از روی لاغش گفت باز  ** که چه خوردی و چه داری چاشت‌ساز 
  • Again the king answered him, saying by way of jest, “What (food) hast thou eaten and what provision hast thou (made) for the morning meal?

  • اشتهی داری چه خوردی بامداد  ** که چنین سرمستی و پر لاف و باد 
  • Hast thou appetite? What didst thou eat at daybreak that thou art so intoxicated and boastful and blustering?”

  • گفت اگر نانم بدی خشک و طری  ** کی کنیمی دعوی پیغامبری 
  • He replied, “If I had bread, (whether) dry or moist, how should I lay claim to prophecy?

  • دعوی پیغامبری با این گروه  ** هم‌چنان باشد که دل جستن ز کوه  1140
  • To claim to be a prophet amongst these people is like seeking a heart from a mountain.

  • کس ز کوه و سنگ عقل و دل نجست  ** فهم و ضبط نکته‌ی مشکل نجست 
  • No one (ever) sought intellect and heart from mountains and rocks: none sought (from them) understanding and apprehension of a difficult point of discourse.

  • هر چه گویی باز گوید که همان  ** می‌کند افسوس چون مستهزیان 
  • Whatever you say, the mountain replies the same: it makes a mock (of you) like the scoffers.

  • از کجا این قوم و پیغام از کجا  ** از جمادی جان کرا باشد رجا 
  • What relation exists between this folk and the (Divine) message? Who can hope for (spiritual) life from a soulless thing?

  • گر تو پیغام زنی آری و زر  ** پیش تو بنهند جمله سیم و سر 
  • If you bring (them) a message concerning a woman or gold, they will all lay before you their money and lives (in entire devotion)—

  • که فلان جا شاهدی می‌خواندت  ** عاشق آمد بر تو او می‌داندت  1145
  • (The message), ‘A sweetheart in such and such a place invites thee (to come to her): she is in love with thee, she knows thee.’

  • ور تو پیغام خدا آری چو شهد  ** که بیا سوی خدا ای نیک‌عهد 
  • But if you bring (them) the honey-like message of God, ‘Come to God, O thou who hast a good covenant (with Him);

  • از جهان مرگ سوی برگ رو  ** چون بقا ممکن بود فانی مشو 
  • Go from the world of death towards the (eternal) provision: since everlastingness is possible, do not be perishing’—

  • قصد خون تو کنند و قصد سر  ** نه از برای حمیت دین و هنر 
  • They will seek (to shed) thy blood and (take) thy life, not in zeal for religion and (spiritual and moral) excellence.

  • سبب عداوت عام و بیگانه زیستن ایشان به اولیاء خدا کی بحقشان می‌خوانند و با آب حیات ابدی 
  • The reason why the vulgar are at enmity with, and live in estrangement from, the saints of God who call them unto God and the Water of Life everlasting.

  • بلک از چفسیدگی در خان و مان  ** تلخشان آید شنیدن این بیان 
  • Nay, but on account of their sticking to house and goods ’tis bitter (hateful) to them to hear this exposition (given by the prophets).

  • خرقه‌ای بر ریش خر چفسید سخت  ** چونک خواهی بر کنی زو لخت لخت  1150
  • (Suppose) a rag is stuck fast upon the donkey's sore: when you wish to tear it off, bit by bit,

  • جفته اندازد یقین آن خر ز درد  ** حبذا آن کس کزو پرهیز کرد 
  • The donkey, because of the pain (inflicted on him), will certainly kick: happy the man who abstained from (touching) him!—

  • خاصه پنجه ریش و هر جا خرقه‌ای  ** بر سرش چفسیده در نم غرقه‌ای 
  • Especially (when there are) fifty sores, and a soaked rag stuck on the top of them in every case.

  • خان و مان چون خرقه و این حرص‌ریش  ** حرص هر که بیش باشد ریش بیش 
  • House and goods are like the rag, and this greed (of thine) is the sore: the greater the greed, the greater the sore.

  • خان و مان چغد ویرانست و بس  ** نشنود اوصاف بغداد و طبس 
  • The wilderness alone is the house and goods of the owl: he (the owl) will not listen to descriptions of Baghdád and Tabas.

  • گر بیاید باز سلطانی ز راه  ** صد خبر آرد بدین چغدان ز شاه  1155
  • If a royal falcon come from the road and bring to these owls a hundred reports of the King,

  • شرح دارالملک و باغستان و جو  ** پس برو افسوس دارد صد عدو 
  • (With) a full account of the imperial city and the orchards and the rivers—then a hundred enemies will jeer at him,

  • که چه باز آورد افسانه‌ی کهن  ** کز گزاف و لاف می‌بافد سخن 
  • Saying, ‘What has the falcon brought? An old story. He is weaving words of vanity and idle brag.’

  • کهنه ایشانند و پوسیده‌ی ابد  ** ورنه آن دم کهنه را نو می‌کند 
  • (’Tis) they (that) are old and rotten unto everlasting; otherwise (they would know that) that breath (of prophetic inspiration) makes the old new.

  • مردگان کهنه را جان می‌دهد  ** تاج عقل و نور ایمان می‌دهد 
  • It gives life to the old dead (spirits): it gives the crown of reason and the light of faith.

  • دل مدزد از دلربای روح‌بخش  ** که سوارت می‌کند بر پشت رخش  1160
  • Do not steal thy heart away from the spirit-bestowing heart-ravisher, for he will mount thee on the back of Rakhsh.