English    Türkçe    فارسی   

5
1848-1872

  • آتشی خوش بر فروزیم از کرم  ** تا نماند جرم و زلت بیش و کم 
  • We will kindle up a goodly fire of grace, in order that no sin and fault, great or small, may endure—

  • آتشی کز شعله‌اش کمتر شرار  ** می‌بسوزد جرم و جبر و اختیار 
  • Such a fire that the least spark of the flame thereof is consuming (all) sin and necessity and free-will.

  • شعله در بنگاه انسانی زنیم  ** خار را گلزار روحانی کنیم  1850
  • We will set fire to the tenement of Man and make the thorns (in it) a spiritual garden of roses.

  • ما فرستادیم از چرخ نهم  ** کیمیا یصلح لکم اعمالکم 
  • We have sent from the Ninth Sphere (the highest Heaven) the elixir (namely), He will rectify for you your actions.”

  • خود چه باشد پیش نور مستقر  ** کر و فر اختیار بوالبشر 
  • What in sooth is Adam's (Man's) sovereignty and power of choice beside the Light of the Everlasting Abode?

  • گوشت‌پاره آلت گویای او  ** پیه‌پاره منظر بینای او 
  • His speaking organ is a piece of flesh; the seat of his vision is a piece of fat;

  • مسمع او آن دو پاره استخوان  ** مدرکش دو قطره خون یعنی جنان 
  • The seat of his hearing consists of two pieces of bone; the seat of his (intellectual) perception is two drops of blood, that is to say, the heart.

  • کرمکی و از قذر آکنده‌ای  ** طمطراقی در جهان افکنده‌ای  1855
  • Thou art a little worm and art stuffed with filth; (yet) thou hast made a (great) display of pomp in the world.

  • از منی بودی منی را واگذار  ** ای ایاز آن پوستین را یاد دار 
  • Thou wert (originally composed) of seed: relinquish egoism! O Ayáz, keep in mind that sheepskin jacket!

  • قصه‌ی ایاز و حجره داشتن او جهت چارق و پوستین و گمان آمدن خواجه تاشانس را کی او را در آن حجره دفینه است به سبب محکمی در و گرانی قفل 
  • The Story of Ayáz and his having a chamber for his rustic shoon and sheepskin jacket; and how his fellow-servants thought he had a buried treasure in that room, because the door was so strong and the lock so heavy.

  • آن ایاز از زیرکی انگیخته  ** پوستین و چارقش آویخته 
  • Impelled by sagacity, Ayáz hung up his sheepskin jacket and rustic shoon.

  • می‌رود هر روز در حجره‌ی خلا  ** چارقت اینست منگر درعلا 
  • Every day he would go into the private chamber, (saying to himself), “These are thy shoon: do not regard thy (present) eminence.”

  • شاه را گفتند او را حجره‌ایست  ** اندر آنجا زر و سیم و خمره‌ایست 
  • They (his rivals) said to the King (Mahmúd), “He has a chamber, and in it there is gold and silver and a jar (of treasure).

  • راه می‌ندهد کسی را اندرو  ** بسته می‌دارد همیشه آن در او  1860
  • He admits no one into it: he always keeps the door locked.”

  • شاه فرمود ای عجب آن بنده را  ** چیست خود پنهان و پوشیده ز ما 
  • The King said, “Oh, I wonder what in sooth that servant (of mine) has that is hidden and concealed from me.”

  • پس اشارت کرد میری را که رو  ** نیم‌شب بگشای و اندر حجره شو 
  • Then he gave orders to a certain Amír, saying, “Go at midnight and open (the door) and enter the room.

  • هر چه یابی مر ترا یغماش کن  ** سر او را بر ندیمان فاش کن 
  • Whatever you find is yours: plunder him, expose his secret to the courtiers.

  • با چنین اکرام و لطف بی‌عدد  ** از لیمی سیم و زر پنهان کند 
  • Notwithstanding such innumerable kindnesses and favours (as I have bestowed upon him), does he meanly hide silver and gold (from me)?

  • می‌نماید او وفا و عشق و جوش  ** وانگه او گندم‌نمای جوفروش  1865
  • He professes loyalty and love and enthusiasm—and then (after all) he is one who shows wheat and sells barley!

  • هر که اندر عشق یابد زندگی  ** کفر باشد پیش او جز بندگی 
  • To any one who finds life in love, aught but (devoted) service would seem infidelity.”

  • نیم‌شب آن میر با سی معتمد  ** در گشاد حجره‌ی او رای زد 
  • At midnight the Amír with thirty trusted (officers) set out to open his chamber,

  • مشعله بر کرده چندین پهلوان  ** جانب حجره روانه شادمان 
  • And all these valiant men, carrying torches, moved joyfully in that direction,

  • که امر سلطانست بر حجره زنیم  ** هر یکی همیان زر در کش کنیم 
  • Saying, “’Tis the Sultan's command: let us raid the room and each of us pocket a purse of gold.”

  • آن یکی می‌گفت هی چه جای زر  ** از عقیق و لعل گوی و از گهر  1870
  • “Hey!” cried one of them, “why trouble about gold?” Talk (rather) of cornelians and rubies and (all sorts of) jewels.

  • خاص خاص مخزن سلطان ویست  ** بلک اکنون شاه را خود جان ویست 
  • He is the most privileged (keeper) of the Sultan's treasury: nay, he is now (as dear) to the King (as) life itself.”

  • چه محل دارد به پیش این عشیق  ** لعل و یاقوت و زمرد یا عقیق 
  • What worth should rubies and corundums and emeralds or cornelians possess in the eyes of this man (so) beloved (of the King)?