عالم وهم و خیال طمع و بیم ** هست ره‌رو را یکی سدی عظیم

نقشهای این خیال نقش‌بند ** چون خلیلی را که که بد شد گزند

گفت هذا ربی ابراهیم راد ** چونک اندر عالم وهم اوفتاد 2650

ذکر کوکب را چنین تاویل گفت ** آن کسی که گوهر تاویل سفت

عالم وهم و خیال چشم‌بند ** آنچنان که را ز جای خویش کند

تا که هذا ربی آمد قال او ** خربط و خر را چه باشد حال او

غرق گشته عقلهای چون جبال ** در بحار وهم و گرداب خیال

کوهها را هست زین طوفان فضوح ** کو امانی جز که در کشتی نوح 2655

زین خیال ره‌زن راه یقین ** گشت هفتاد و دو ملت اهل دین

مرد ایقان رست از وهم و خیال ** موی ابرو را نمی‌گوید هلال

وآنک نور عمرش نبود سند ** موی ابروی کژی راهش زند

صد هزاران کشتی با هول و سهم ** تخته تخته گشته در دریای وهم

کمترین فرعون چست فیلسوف ** ماه او در برج وهمی در خسوف 2660

کس نداند روسپی‌زن کیست آن ** وانک داند نیستش بر خود گمان

چون ترا وهم تو دارد خیره‌سر ** از چه گردی گرد وهم آن دگر

عاجزم من از منی خویشتن ** چه نشستی پر منی تو پیش من

بی‌من و مایی همی‌جویم به جان ** تا شوم من گوی آن خوش صولجان

هر که بی‌من شد همه من‌ها خود اوست ** دوست جمله شد چو خود را نیست دوست 2665

آینه بی‌نقش شد یابد بها ** زانک شد حاکی جمله نقشها

حکایت شیخ محمد سررزی غزنوی قدس الله سره

زاهدی در غزنی از دانش مزی ** بد محمد نام و کفیت سررزی

بود افطارش سر رز هر شبی ** هفت سال او دایم اندر مطلبی

بس عجایب دید از شاه وجود ** لیک مقصودش جمال شاه بود

بر سر که رفت آن از خویش سیر ** گفت بنما یا فتادم من به زیر 2670

گفت نامد مهلت آن مکرمت ** ور فرو افتی نمیری نکشمت

او فرو افکند خود را از وداد ** در میان عمق آبی اوفتاد