English    Türkçe    فارسی   

5
2729-2753

  • بنده آزادی طمع دارد ز جد  ** عاشق آزادی نخواهد تا ابد 
  • The servant (of God) desires to be freed from Fortune; the lover (of God) nevermore desires to be free.

  • بنده دایم خلعت و ادرارجوست  ** خلعت عاشق همه دیدار دوست  2730
  • The servant is always seeking a robe of honour and a stipend; all the lover's robe of honour is his vision of the Beloved.

  • در نگنجد عشق در گفت و شنید  ** عشق دریاییست قعرش ناپدید 
  • Love is not contained in speech and hearing: Love is an ocean whereof the depth is invisible.

  • قطره‌های بحر را نتوان شمرد  ** هفت دریا پیش آن بحرست خرد 
  • The drops of the sea cannot be numbered: the Seven Seas are petty in comparison with that Ocean.

  • این سخن پایان ندارد ای فلان  ** باز رو در قصه‌ی شیخ زمان 
  • This discourse hath no end. Return, O reader, to the story of the Shaykh of the time.

  • در معنی لولاک لما خلقت الافلاک 
  • On the meaning of “But for thee, I would not have created the heavens.”

  • شد چنین شیخی گدای کو به کو  ** عشق آمد لاابالی اتقوا 
  • A Shaykh like this became a beggar (going) from street to street. Love is reckless: beware!

  • عشق جوشد بحر را مانند دیگ  ** عشق ساید کوه را مانند ریگ  2735
  • Love makes the sea boil like a kettle; Love crumbles the mountain like sand;

  • عشق‌بشکافد فلک را صد شکاف  ** عشق لرزاند زمین را از گزاف 
  • Love cleaves the sky with a hundred clefts; Love unconscionably makes the earth to tremble.

  • با محمد بود عشق پاک جفت  ** بهر عشق او را خدا لولاک گفت 
  • The pure Love was united with Mohammed: for Love's sake God said to him, “But for thee.”

  • منتهی در عشق چون او بود فرد  ** پس مر او را ز انبیا تخصیص کرد 
  • Since he alone was the ultimate goal in Love, therefore God singled him out from the (other) prophets,

  • گر نبودی بهر عشق پاک را  ** کی وجودی دادمی افلاک را 
  • (Saying), “Had it not been for pure Love's sake, how should I have bestowed an existence on the heavens?

  • من بدان افراشتم چرخ سنی  ** تا علو عشق را فهمی کنی  2740
  • I have raised up the lofty celestial sphere, that thou mayst apprehend the sublimity of Love.

  • منفعتهای دیگر آید ز چرخ  ** آن چو بیضه تابع آید این چو فرخ 
  • Other benefits come from the celestial sphere: it is like the egg, (while) these (benefits) are consequential, like the chick.

  • خاک را من خوار کردم یک سری  ** تا ز خواری عاشقان بویی بری 
  • I have made the earth altogether lowly, that thou mayst gain some notion of the lowliness of lovers.

  • خاک را دادیم سبزی و نوی  ** تا ز تبدیل فقیر آگه شوی 
  • We have given greenness and freshness to the earth, that thou mayst become acquainted with the (spiritual) transmutation of the dervish.”

  • با تو گویند این جبال راسیات  ** وصف حال عاشقان اندر ثبات 
  • These firm-set mountains describe (represent) to thee the state of lovers in steadfastness,

  • گرچه آن معنیست و این نقش ای پسر  ** تا به فهم تو کند نزدیک‌تر  2745
  • Although that (state) is a reality, while this (description) is (only) an image, O son, (which is employed) in order that he (who offers it) may bring it nearer to thy understanding.

  • غصه را با خار تشبیهی کنند  ** آن نباشد لیک تنبیهی کنند 
  • They liken anguish to thorns; it is not that (in reality), but they do so as a means of arousing (thy) attention.

  • آن دل قاسی که سنگش خواندند  ** نامناسب بد مثالی راندند 
  • When they called a hard heart “stony,” that was (really) inappropriate, (but) they made it serve as a similitude.

  • در تصور در نیاید عین آن  ** عیب بر تصویر نه نفیش مدان 
  • The archetype of that (object of comparison) is inconceivable: put the blame on thy conceptual faculty, and do not regard it (the archetype) as negated (nonexistent).

  • رفتن این شیخ در خانه‌ی امیری بهر کدیه روزی چهار بار به زنبیل به اشارت غیب و عتاب کردن امیر او را بدان وقاحت و عذر گفتن او امیر را 
  • How the Shaykh, in obedience to the intimation from the Unseen, went with his basket four times in one day to the house of a certain Amír for the purpose of begging; and how the Amír rebuked him for his impudence, and how he excused himself to the Amír.

  • شیخ روزی چار کرت چون فقیر  ** بهر کدیه رفت در قصر امیر 
  • One day the Shaykh went four times to the palace of an Amír, in order to beg like a dervish,

  • در کفش زنبیل و شی لله زنان  ** خالق جان می‌بجوید تای نان  2750
  • (With) a basket in his hand, crying, “Something for God's sake! The Creator of the soul is seeking a piece of bread.”

  • نعلهای بازگونه‌ست ای پسر  ** عقل کلی را کند هم خیره‌سر 
  • ’Tis preposterous, O son: it makes even Universal Reason giddy-headed (astounded).

  • چون امیرش دید گفتش ای وقیح  ** گویمت چیزی منه نامم شحیح 
  • When the Amír saw him, he said to him, “O impudent man, I will tell you something, (but) do not fasten on me the name of niggard.

  • این چه سغری و چه رویست و چه کار  ** که به روزی اندر آیی چار بار 
  • What callousness and effrontery and (insolent) behaviour is this, that you come in (here) four times in one day?