چون همی‌خایی تو دندان بر عدو ** چون همی بینی گناه و جرم ازو

چون همی‌خایی تو دندان بر عدو ** چون همی بینی گناه و جرم ازو 3040

گر ز سقف خانه چوبی بشکند ** بر تو افتد سخت مجروحت کند

هیچ خشمی آیدت بر چوب سقف ** هیچ اندر کین او باشی تو وقف

که چرا بر من زد و دستم شکست ** او عدو و خصم جان من بدست

کودکان خرد را چون می‌زنی ** چون بزرگان را منزه می‌کنی

آنک دزدد مال تو گویی بگیر ** دست و پایش را ببر سازش اسیر 3045

وآنک قصد عورت تو می‌کند ** صد هزاران خشم از تو می‌دمد

گر بیاید سیل و رخت تو برد ** هیچ با سیل آورد کینی خرد

ور بیامد باد و دستارت ربود ** کی ترا با باد دل خشمی نمود

خشم در تو شد بیان اختیار ** تا نگویی جبریانه اعتذار

گر شتربان اشتری را می‌زند ** آن شتر قصد زننده می‌کند 3050

خشم اشتر نیست با آن چوب او ** پس ز مختاری شتر بردست بو

هم‌چنین سگ گر برو سنگی زنی ** بر تو آرد حمله گردد منثنی

سنگ را گر گیرد از خشم توست ** که تو دوری و ندارد بر تو دست

عقل حیوانی چو دانست اختیار ** این مگو ای عقل انسان شرم دار

روشنست این لیکن از طمع سحور ** آن خورنده چشم می‌بندد ز نور 3055

چونک کلی میل او نان خوردنیست ** رو به تاریکی نهد که روز نیست

حرص چون خورشید را پنهان کند ** چه عجب گر پشت بر برهان کند

حکایت هم در بیان تقریر اختیار خلق و بیان آنک تقدیر و قضا سلب کننده‌ی اختیار نیست

گفت دزدی شحنه را کای پادشاه ** آنچ کردم بود آن حکم اله

گفت شحنه آنچ من هم می‌کنم ** حکم حقست ای دو چشم روشنم

از دکانی گر کسی تربی برد ** کین ز حکم ایزدست ای با خرد 3060

بر سرش کوبی دو سه مشت ای کره ** حکم حقست این که اینجا باز نه

در یکی تره چو این عذر ای فضول ** می‌نیاید پیش بقالی قبول

چون بدین عذر اعتمادی می‌کنی ** بر حوالی اژدهایی می‌تنی

از چنین عذر ای سلیم نانبیل ** خون و مال و زن همه کردی سبیل