بهر تحریک هوای سودمند ** از پر تو بادبیزن می‌کنند

بهر تحریک هوای سودمند ** از پر تو بادبیزن می‌کنند 540

For the sake of stirring the healthful air thy feathers are used as fans.

این چه ناشکری و چه بی‌باکیست ** تو نمی‌دانی که نقاشش کیست

What ingratitude and what recklessness is this! Dost not thou know who is their decorator?

یا همی‌دانی و نازی می‌کنی ** قاصدا قلع طرازی می‌کنی

Or dost thou know (that) and art thou showing disdain and purposely tearing out (such) a (fine) broidery?

ای بسا نازا که گردد آن گناه ** افکند مر بنده را از چشم شاه

Oh, there is many a disdain that becomes a sin and causes the servant to fall from favour with the King (God).

ناز کردن خوشتر آید از شکر ** لیک کم خایش که دارد صد خطر

To show disdain is sweeter than sugar; but chew it not, for it hath a hundred perils.

ایمن آبادست آن راه نیاز ** ترک نازش گیر و با آن ره بساز 545

The place of safety is the way of want (lowliness): abandon disdain and make up with (be satisfied with) that way.

ای بسا نازآوری زد پر و بال ** آخر الامر آن بر آن کس شد وبال

Oh, many a disdainfulness flapped its wings and plumes, (but) in the end it became a bane to that (arrogant) person.

خوشی ناز ار دمی بفرازدت ** بیم و ترس مضمرش بگدازدت

If the sweetness of disdain exalts thee for a moment, (yet) its latent fear and dread consumes thee;

وین نیاز ار چه که لاغر می‌کند ** صدر را چون بدر انور می‌کند

(While) this want (lowliness), though it make (thee) lean, will make thy breast (heart) like the brilliant full-moon.

چون ز مرده زنده بیرون می‌کشد ** هر که مرده گشت او دارد رشد

Since He (God) draws forth the living from the dead, he that has become dead (to this world) keeps the right course;

چون ز زنده مرده بیرون می‌کند ** نفس زنده سوی مرگی می‌تند 550

(And) since He brings forth the dead from the living, the living (carnal) soul moves towards a state of death (self-mortification).

مرده شو تا مخرج الحی الصمد ** زنده‌ای زین مرده بیرون آورد

Become dead, that the Lord who brings forth the living may bring forth a (spiritually) living one from this dead one.

دی شوی بینی تو اخراج بهار ** لیل گردی بینی ایلاج نهار

(If) thou become December (Winter), thou wilt experience the bringing forth of Spring; (if) thou become night, thou wilt experience the advent of day.

بر مکن آن پر که نپذیرد رفو ** روی مخراش از عزا ای خوب‌رو

Do not tear out thy feathers, for ’tis irreparable: do not rend thy face in grief, O beauteous one.

آنچنان رویی که چون شمس ضحاست ** آنچنان رخ را خراشیدن خطاست

Such a face that resembles the morning sun—’tis sinful to rend a countenance like that.

زخم ناخن بر چنان رخ کافریست ** که رخ مه در فراق او گریست 555

’Tis (an act of) infidelity (to inflict) scratches upon a countenance (of) such (beauty) that the moon's countenance wept at parting from it.

یا نمی‌بینی تو روی خویش را ** ترک کن خوی لجاج اندیش را

Or dost not thou see (the beauty of) thy face? Abandon that contumacious disposition (which prevents thee from seeing it).”

در بیان آنک صفا و سادگی نفس مطمنه از فکرتها مشوش شود چنانک بر روی آینه چیزی نویسی یا نقش کنی اگر چه پاک کنی داغی بماند و نقصانی

Explaining that the purity and simplicity of the tranquil soul are disturbed by thoughts, just as (when) you write or depict anything on the surface of a mirror, though you may (afterwards) obliterate it entirely, (yet) a mark and blemish will remain (on the mirror).

روی نفس مطمنه در جسد ** زخم ناخنهای فکرت می‌کشد

The face of the tranquil soul in the body suffers wounds inflicted by the nails of thought.

فکرت بد ناخن پر زهر دان ** می‌خراشد در تعمق روی جان

Know that evil thought is a poisonous nail: in (the case of) deep reflection it rends the face of the soul.

تا گشاید عقده‌ی اشکال را ** در حدث کردست زرین بیل را

In order that he (the thinker) may loose the knot of a difficulty, he has put a golden spade into ordure.

عقده را بگشاده گیر ای منتهی ** عقده‌ی سختست بر کیسه‌ی تهی 560

Suppose the knot is loosed, O adept (thinker): ’tis (like) a tight knot on an empty purse.

دز گشاد عقده‌ها گشتی تو پیر ** عقده‌ی چندی دگر بگشاده گیر

Thou hast grown old in (the occupation of) loosing knots: suppose a few more knots are loosed (by thee, what then?).

عقده‌ای که آن بر گلوی ماست سخت ** که بدانی که خسی یا نیک‌بخت

The knot that is (fastened) tight on our throat is that thou shouldst know whether thou art vile or fortunate.

حل این اشکال کن گر آدمی ** خرج این کن دم اگر آدم‌دمی

Solve this problem, if thou art a man: spend thy breath (life) on this, if thou hast the breath (spirit) of Adam (within thee).

حد اعیان و عرض دانسته گیر ** حد خود را دان که نبود زین گزیر

Suppose thou knowest the definitions of (all) substances and accidents, (how shall it profit thee?): know the (true) definition of thyself, for this is indispensable.