خویشتن را دید و دید خویشتن ** زهر قتالست هین ای ممتحن

خویشتن را دید و دید خویشتن ** زهر قتالست هین ای ممتحن 980

شاهدی کز عشق او عالم گریست ** عالمش می‌راند از خود جرم چیست

جرم آنک زیور عاریه بست ** کرد دعوی کین حلل ملک منست

واستانیم آن که تا داند یقین ** خرمن آن ماست خوبان دانه‌چین

تا بداند کان حلل عاریه بود ** پرتوی بود آن ز خورشید وجود

آن جمال و قدرت و فضل و هنر ** ز آفتاب حسن کرد این سو سفر 985

باز می‌گردند چون استارها ** نور آن خورشید ازین دیوارها

پرتو خورشید شد وا جایگاه ** ماند هر دیوار تاریک و سیاه

آنک کرد او در رخ خوبانت دنگ ** نور خورشیدست از شیشه‌ی سه رنگ

شیشه‌های رنگ رنگ آن نور را ** می‌نمایند این چنین رنگین بما

چون نماند شیشه‌های رنگ‌رنگ ** نور بی‌رنگت کند آنگاه دنگ 990

خوی کن بی‌شیشه دیدن نور را ** تا چو شیشه بشکند نبود عمی

قانعی با دانش آموخته ** در چراغ غیر چشم افروخته

او چراغ خویش برباید که تا ** تو بدانی مستعیری نی‌فتا

گر تو کردی شکر و سعی مجتهد ** غم مخور که صد چنان بازت دهد

ور نکردی شکر اکنون خون گری ** که شدست آن حسن از کافر بری 995

امة الکفران اضل اعمالهم ** امة الایمان اصلح بالهم

گم شد از بی‌شکر خوبی و هنر ** که دگر هرگز نبیند زان اثر

خویشی و بی‌خویشی و سکر وداد ** رفت زان سان که نیاردشان به یاد

که اضل اعمالهم ای کافران ** جستن کامست از هر کام‌ران

جز ز اهل شکر و اصحاب وفا ** که مریشان راست دولت در قفا 1000

دولت رفته کجا قوت دهد ** دولت آینده خاصیت دهد

قرض ده زین دولت اندر اقرضوا ** تا که صد دولت ببینی پیش رو

اندکی زین شرب کم کن بهر خویش ** تا که حوض کوثری یابی به پیش

جرعه بر خاک وفا آنکس که ریخت ** کی تواند صید دولت زو گریخت