English    Türkçe    فارسی   

6
1067-1091

  • روز روشن گردد آن شب چون صباح  ** من نتوانم باز گفت آن اصطلاح 
  • Night would become day radiant as dawn: I cannot express (the real meaning of) that mystic allocution.

  • خود تو دانی که آفتابی در حمل  ** تا چه گوید با نبات و با دقل 
  • You yourself know what (words) a sun, in (the sign of) Aries, speaks to the plants and the date-palms;

  • خود تو دانی هم که آن آب زلال  ** می چه گوید با ریاحین و نهال 
  • You yourself, too, know what the limpid water is saying to the sweet herbs and the sapling.

  • صنع حق با جمله اجزای جهان  ** چون دم و حرفست از افسون‌گران  1070
  • The doing of God towards all the particles of the world is like the words (spells) breathed by enchanters.

  • جذب یزدان با اثرها و سبب  ** صد سخن گوید نهان بی‌حرف و لب 
  • The Divine attraction holds a hundred discourses with the effects and secondary causes, without (uttering) a word or (moving) a lip.

  • نه که تاثیر از قدر معمول نیست  ** لیک تاثیرش ازو معقول نیست 
  • Not that the production of effects by the Divine decree is not actual; but His production of effects thereby is inconceivable to reason.

  • چون مقلد بود عقل اندر اصول  ** دان مقلد در فروعش ای فضول 
  • Since reason has learned by rote (from the prophets) in regard to the fundamentals, know O trifler, that it (also) learns by rote in regard to the derivatives.

  • گر بپرسد عقل چون باشد مرام  ** گو چنانک تو ندانی والسلام 
  • If reason should ask how the aim may be (attained), say, “In a manner that thou knowest not, and (so) farewell!”

  • معاتبه‌ی مصطفی علیه‌السلام با صدیق رضی الله عنه کی ترا وصیت کردم کی به شرکت من بخر تو چرا بهر خود تنها خریدی و عذر او 
  • How Mustafá (Mohammed), on whom be peace, reproached the Siddíq, may God be pleased with him, saying, “I enjoined thee to buy in partnership with me: why hast thou bought for thyself alone?” and his (the Siddíq's) excuse.

  • گفت ای صدیق آخر گفتمت  ** که مرا انباز کن در مکرمت  1075
  • He (the Prophet) said, “Why, O Siddíq, I told thee to make me the partner in (thy) generosity.”

  • گفت ما دو بندگان کوی تو  ** کردمش آزاد من بر روی تو 
  • He replied, “We are two slaves in thy street: I set him free for thy sake.

  • تو مرا می‌دار بنده و یار غار  ** هیچ آزادی نخواهم زینهار 
  • Keep me as thy slave and loyal friend: I want no freedom, beware (of thinking so)!

  • که مرا از بندگیت آزادیست  ** بی‌تو بر من محنت و بیدادیست 
  • For my freedom consists in being thy slave: without thee, tribulation and injustice are (inflicted) on me.

  • ای جهان را زنده کرده ز اصطفا  ** خاص کرده عام را خاصه مرا 
  • O thou who through being the chosen (Prophet) hast brought the (whole) world to life and hast made the common folk to be the elect, especially me,

  • خوابها می‌دید جانم در شباب  ** که سلامم کرد قرص آفتاب  1080
  • In my youth my spirit used to dream that the orb of the sun salaamed to me,

  • از زمینم بر کشید او بر سما  ** همره او گشته بودم ز ارتقا 
  • And lifted me up from earth to heaven: by mounting (so) high I had become its fellow-traveller.

  • گفتم این ماخولیا بود و محال  ** هیچ گردد مستحیلی وصف حال 
  • I said (to myself), ‘This is an hallucination and absurd: how should absurdity ever become actuality?’

  • چون ترا دیدم بدیدم خویش را  ** آفرین آن آینه‌ی خوش کیش را 
  • When I beheld thee I beheld myself: blessings on that mirror goodly in its ways!

  • چون ترا دیدم محالم حال شد  ** جان من مستغرق اجلال شد 
  • When I beheld thee, the absurd became actual for me: my spirit was submerged in the Glory.

  • چون ترا دیدم خود ای روح البلاد  ** مهر این خورشید از چشمم فتاد  1085
  • When I beheld thee, O Spirit of the world, verily love for this (earthly) sun fell from mine eye.

  • گشت عالی‌همت از نو چشم من  ** جز به خواری نگردد اندر چمن 
  • By thee mine eye was endowed with lofty aspiration: it looks not on the (earthly) garden save with contempt.

  • نور جستم خود بدیدم نور نور  ** حور جستم خود بدیدم رشک حور 
  • I sought light: verily I beheld the Light of light. I sought the houri: verily (in thee) I beheld an object of envy to the houri.

  • یوسفی جستم لطیف و سیم تن  ** یوسفستانی بدیدم در تو من 
  • I sought a Joseph comely and with limbs (white as) silver: in thee I beheld an assembly of Josephs.

  • در پی جنت بدم در جست و جو  ** جنتی بنمود از هر جزو تو 
  • I was (engaged) in searching after Paradise: from every part of thee a Paradise appeared (to me).

  • هست این نسبت به من مدح و ثنا  ** هست این نسبت به تو قدح و هجا  1090
  • In relation to me this is praise and eulogy; in relation to thee this is vituperation and satire,

  • هم‌چو مدح مرد چوپان سلیم  ** مر خدا را پیش موسی کلیم 
  • Like the praise given to God by the simple shepherd in the presence of Moses the Kalím—