English    Türkçe    فارسی   

6
129-153

  • واعظی را گفت روزی سایلی  ** کای تو منبر را سنی‌تر قایلی 
  • One day an inquirer said to a preacher, “O thou who art the pulpit's most eminent expounder,

  • یک سالستم بگو ای ذو لباب  ** اندرین مجلس سالم را جواب  130
  • I have a question to ask. Answer my question in this assembly-place, O possessor of the marrow (of wisdom).

  • بر سر بارو یکی مرغی نشست  ** از سر و از دم کدامینش بهست 
  • A bird has settled on the city-wall: which is better—its head or its tail?”

  • گفت اگر رویش به شهر و دم به ده  ** روی او از دم او می‌دان که به 
  • He replied, “If its face is to the town and its tail to the country, know that its face is better than its tail;

  • ور سوی شهرست دم رویش به ده  ** خاک آن دم باش و از رویش بجه 
  • But if its tail is towards the town and its face to the country, be the dust on that tail and spring away from its face.”

  • مرغ با پر می‌پرد تا آشیان  ** پر مردم همتست ای مردمان 
  • A bird flies to its nest by means of wings: the wings of Man are aspiration, O people.

  • عاشقی که آلوده شد در خیر و شر  ** خیر و شر منگر تو در همت نگر  135
  • (In the case of) the lover who is soiled with good and evil, do not regard the good and evil; (only) regard the aspiration.

  • باز اگر باشد سپید و بی‌نظیر  ** چونک صیدش موش باشد شد حقیر 
  • If a falcon be white and beyond compare, (yet) it becomes despicable when it hunts a mouse;

  • ور بود چغدی و میل او به شاه  ** او سر بازست منگر در کلاه 
  • And if there be an owl that has desire for the king, it is (noble as) the falcon's head: do not regard the hood.

  • آدمی بر قد یک طشت خمیر  ** بر فزود از آسمان و از اثیر 
  • Man, no bigger than a kneading-trough (scooped in a log), has surpassed (in glory) the heavens and the aether (the empyrean).

  • هیچ کرمنا شنید این آسمان  ** که شنید این آدمی پر غمان 
  • Did this heaven ever hear (the words) We have honoured which this sorrowful Man heard (from God)?

  • بر زمین و چرخ عرضه کرد کس  ** خوبی و عقل و عبارات و هوس  140
  • Did any one offer to earth and sky (his) beauty and reason and eloquence and fond affection?

  • جلوه کردی هیچ تو بر آسمان  ** خوبی روی و اصابت در گمان 
  • Didst thou ever display to heaven thy beauty of countenance and thy sureness of judgement in (matters of) opinion?

  • پیش صورتهای حمام ای ولد  ** عرضه کردی هیچ سیم‌اندام خود 
  • Didst thou ever, O son, offer thy silvery limbs to the pictured forms in the bath-house?

  • بگذری زان نقشهای هم‌چو حور  ** جلوه آری با عجوز نیم‌کور 
  • (No); thou leavest those houri-like figures and displayest thyself to a half-blind old woman.

  • در عجوزه چیست که ایشان را نبود  ** که ترا زان نقشها با خود ربود 
  • What is there in the old woman that was not in them, so that she rapt thee away from those figures (and attracted thee) to herself?

  • تو نگویی من بگویم در بیان  ** عقل و حس و درک و تدبیرست و جان  145
  • (If) thou wilt not say (what it is), I will tell (thee) plainly: ’tis reason and sense and perception and consideration and soul.

  • در عجوزه جان آمیزش‌کنیست  ** صورت گرمابه‌ها را روح نیست 
  • In the old woman there is a soul that mingles (with the body): the pictured forms in the hot-baths have no (rational) spirit.

  • صورت گرمابه گر جنبش کند  ** در زمان او از عجوزه بر کند 
  • If the pictured form in the hot-bath should move, it would at once separate thee from the old woman.

  • جان چه باشد با خبر از خیر و شر  ** شاد با احسان و گریان از ضرر 
  • What is soul? (Soul is) conscious of good and evil, rejoicing on account of kindness, weeping on account of injury.

  • چون سر و ماهیت جان مخبرست  ** هر که او آگاه‌تر با جان‌ترست 
  • Since consciousness is the inmost nature and essence of the soul, the more aware one is the more spiritual is he.

  • روح را تاثیر آگاهی بود  ** هر که را این بیش اللهی بود  150
  • Awareness is the effect of the spirit: any one who has this in excess is a man of God.

  • چون خبرها هست بیرون زین نهاد  ** باشد این جانها در آن میدان جماد 
  • Since there are consciousnesses beyond this (bodily) nature, in that (spiritual) arena these (sensual) souls are (like) inanimate matter.

  • جان اول مظهر درگاه شد  ** جان جان خود مظهر الله شد 
  • The first soul is the theatre of the (Divine) court; the Soul of the soul is verily the theatre of God (Himself).

  • آن ملایک جمله عقل و جان بدند  ** جان نو آمد که جسم آن بدند 
  • The angels were entirely reason and spirit (till) there came a new Spirit of which they were the body.