English    Türkçe    فارسی   

6
1455-1479

  • ما ندیدیم این که آن نقش است و کف  ** کف ز دریا جنبد و یابد علف  1455
  • And this we did not perceive, that those are (mere) form and foam, (and that) the foam is moved and fed by the Sea.”

  • چونک بحر افکند کفها را به بر  ** تو بگورستان رو آن کفها نگر 
  • When the Sea has cast the foam-flakes on the shore, go to the graveyard and behold those flakes of foam!

  • پس بگو کو جنبش و جولانتان  ** بحر افکندست در بحرانتان 
  • Then say (to them), “Where is your movement and gyration (now)? The Sea has cast you into the crisis (of a deadly malady)”—

  • تا بگویندت به لب نی بل به حال  ** که ز دریا کن نه از ما این سال 
  • In order that they may say to you, not with their lips but implicitly, “Ask this question of the Sea, not of us.”

  • نقش چون کف کی بجنبد بی ز موج  ** خاک بی بادی کجا آید بر اوج 
  • How should the foam-like (phenomenal) form move without the wave? How should the dust rise to the zenith without a wind?

  • چون غبار نقش دیدی باد بین  ** کف چو دیدی قلزم ایجاد بین  1460
  • Since you have perceived the dust, namely, the form, perceive the wind; since you have perceived the foam, perceive the ocean of Creative Energy.

  • هین ببین کز تو نظر آید به کار  ** باقیت شحمی و لحمی پود و تار 
  • Come, perceive (it), for insight (is the only thing) in you (that) avails: the rest of you is a piece of fat and flesh, a weft and warp (of bones, muscles, etc.).

  • شحم تو در شمعها نفزود تاب  ** لحم تو مخمور را نامد کباب 
  • Your fat never increased the light in candles, your flesh never became roast-meat for any one drunken with (spiritual) wine.

  • در گداز این جمله تن را در بصر  ** در نظر رو در نظر رو در نظر 
  • Dissolve the whole of this body of yours in vision: pass into sight, pass into sight, into sight!

  • یک نظر دو گز همی‌بیند ز راه  ** یک نظر دو کون دید و روی شاه 
  • One sight perceives (only) two yards of the road; another sight has beheld the two worlds and the Face of the King.

  • در میان این دو فرقی بی‌شمار  ** سرمه جو والله اعلم بالسرار  1465
  • Between these twain there is an incalculable difference: seek the collyrium—and God best knoweth the things occult.

  • چون شنیدی شرح بحر نیستی  ** کوش دایم تا برین بحر ایستی 
  • Since you have heard the description of the sea of non-existence, continually endeavour to stand (depend) upon this sea.

  • چونک اصل کارگاه آن نیستیست  ** که خلا و بی‌نشانست و تهیست 
  • Inasmuch as the foundation of the workshop is that non-existence which is void and traceless and empty,

  • جمله استادان پی اظهار کار  ** نیستی جویند و جای انکسار 
  • (And inasmuch as) all master-craftsmen seek non-existence and a place of breakage for the purpose of exhibiting their skill,

  • لاجرم استاد استادان صمد  ** کارگاهش نیستی و لا بود 
  • Necessarily the Lord (who is) the Master of (all) masters— His workshop is non-existence and naught.

  • هر کجا این نیستی افزون‌ترست  ** کار حق و کارگاهش آن سرست  1470
  • Wherever this non-existence is greater, (the more manifest) in that quarter is the work and workshop of God.

  • نیستی چون هست بالایین طبق  ** بر همه بردند درویشان سبق 
  • Since the highest stage is non-existence, the dervishes have outstripped all (others),

  • خاصه درویشی که شد بی جسم و مال  ** کار فقر جسم دارد نه سال 
  • Especially the dervish that has become devoid of body and (worldly) goods: poverty (deprivation) of body is the (important) matter, not beggary.

  • سایل آن باشد که مال او گداخت  ** قانع آن باشد که جسم خویش باخت 
  • The beggar is he whose (worldly) goods have melted away; the contented man is he who has gambled away (sacrificed) his body.

  • پس ز درد اکنون شکایت بر مدار  ** کوست سوی نیست اسپی راهوار 
  • Therefore do not now complain of affliction, for it is a smooth-paced horse (carrying you) towards non-existence.

  • این قدر گفتیم باقی فکر کن  ** فکر اگر جامد بود رو ذکر کن  1475
  • We have said so much: think of the remainder, (or) if thought be frozen (unable to move), practise recollection (of God).

  • ذکر آرد فکر را در اهتزاز  ** ذکر را خورشید این افسرده ساز 
  • Recollection (of God) brings thought into movement: make recollection to be the sun for this congealed (thought).

  • اصل خود جذبه است لیک ای خواجه‌تاش  ** کار کن موقوف آن جذبه مباش 
  • (God's) pulling is, indeed, the original source; but, O fellow-servant, exert yourself, do not be dependent on that pulling;

  • زانک ترک کار چون نازی بود  ** ناز کی در خورد جانبازی بود 
  • For to renounce exertion is like an act of disdain: how should disdain be seemly for a devoted lover (of God)?

  • نه قبول اندیش نه رد ای غلام  ** امر را و نهی را می‌بین مدام 
  • O youth, think neither of acceptance nor refusal: regard always the (Divine) command and prohibition.