English    Türkçe    فارسی   

6
1707-1731

  • گفت مولع گشت این مفتون درین  ** بی‌خبر کین چه خسارست و غبین 
  • He said (to himself), ‘This infatuated man has a great desire for these (facetious tales), not knowing what a loss and swindle they are (for him).’

  • بوسه‌افشان کرد بر استاد او  ** که بمن بهر خدا افسانه گو 
  • (Nevertheless) he (the Turk) showered kisses on (the face and eyes of) the master, crying, ‘For God's sake tell me a story!’

  • ای فسانه گشته و محو از وجود  ** چند افسانه بخواهی آزمود 
  • O thou who hast become a story and (art) dead to (useful) existence, how long wilt thou wish to make trial of stories?

  • خندمین‌تر از تو هیچ افسانه نیست  ** بر لب گور خراب خویش ایست  1710
  • No story is more laughable than thou (thyself): stand (and meditate) on the edge of thine own ruinous grave!

  • ای فرو رفته به گور جهل و شک  ** چند جویی لاغ و دستان فلک 
  • O thou who hast gone down into the grave of ignorance and doubt, how long wilt thou seek (to hear) the jests and tales of Time?

  • تا بکی نوشی تو عشوه‌ی این جهان  ** که نه عقلت ماند بر قانون نه جان 
  • How long wilt thou listen to the blandishments of this world that leave neither thy mind underanged nor thy spirit?

  • لاغ این چرخ ندیم کرد و مرد  ** آب روی صد هزاران چون تو برد 
  • The jests of Time, this mean and petty boon-companion, have robbed of honour a hundred thousand like thee.

  • می‌درد می‌دوزد این درزی عام  ** جامه‌ی صدسالگان طفل خام 
  • This Universal Tailor is ever tearing and stitching the garments of a hundred travellers silly as children.

  • لاغ او گر باغها را داد داد  ** چون دی آمد داده را بر باد داد  1715
  • If his jests conferred a gift on the orchards (in spring), when December came they (his jests) gave that gift to the winds.

  • پیره‌طفلان شسته پیشش بهر کد  ** تا به سعد و نحس او لاغی کند 
  • The old children sit down beside him to beg that he will jest (and amuse them) by (giving them) fortunes good or bad.

  • گفتن درزی ترک را هی خاموش کی اگر مضاحک دگر گویم قبات تنگ آید 
  • How the tailor said to the Turk, “Hey, hold your tongue: if I tell any more funny stories the coat will be (too) tight for you.”

  • گفت درزی ای طواشی بر گذر  ** وای بر تو گر کنم لاغی دگر 
  • The tailor said, ‘Begone, unmanly fellow! Woe to you if I make another jest;

  • پس قبایت تنگ آید باز پس  ** این کند با خویشتن خود هیچ کس 
  • (For) then, after that, the coat will be (too) tight for you: does any one practice this (fraud) on himself?

  • خنده‌ی چه رمزی ار دانستیی  ** تو به جای خنده خون بگرستیی 
  • What laughter (is this)? If you had an inkling (of the truth), instead of laughing you would weep (tears of) blood.’

  • بیان آنک بی‌کاران و افسانه‌جویان مثل آن ترک‌اند و عالم غرار غدار هم‌چو آن درزی و شهوات و زبان مضاحک گفتن این دنیاست و عمر هم‌چون آن اطلس پیش این درزی جهت قبای بقا و لباس تقوی ساختن 
  • Explaining that the idle folk who wish (to hear) stories are like the Turk, and that the deluding and treacherous World is like the tailor, and that lusts and women are (like) this World's telling laughable jokes, and that Life resembles the piece of satin placed before this Tailor to be made into a coat of eternity and a garment of piety.

  • اطلس عمرت به مقراض شهور  ** برد پاره‌پاره خیاط غرور  1720
  • The Tailor, (who is) Worldly Vanity, takes away the satin of your life, bit by bit, with his scissors, (which are) the months.

  • تو تمنا می‌بری که اختر مدام  ** لاغ کردی سعد بودی بر دوام 
  • You wish that your star might always jest and your happiness continue for ever.

  • سخت می‌تولی ز تربیعات او  ** وز دلال و کینه و آفات او 
  • You are very angry with its quartile aspects and its disdain and enmity and mischiefs;

  • سخت می‌رنجی ز خاموشی او  ** وز نحوس و قبض و کین‌کوشی او 
  • You are very annoyed with its silence and inauspiciousness and severity and its endeavour to show hostility,

  • که چرا زهره‌ی طرب در رقص نیست  ** بر سعود و رقص سعد او مه‌ایست 
  • Saying, ‘Why doesn't the merry Venus dance?’ Do not depend on its good luck and auspicious dance.

  • اخترت گوید که گر افزون کنم  ** لاغ را پس کلیت مغبون کنم  1725
  • Your star says, ‘If I jest any more, I shall cause you to be swindled entirely.’

  • تو مبین قلابی این اختران  ** عشق خود بر قلب‌زن بین ای مهان 
  • Do not regard the counterfeiting of these stars: regard your love for the counterfeiter, O despicable man.

  • مثل 
  • Parable.

  • آن یکی می‌شد به ره سوی دکان  ** پیش ره را بسته دید او از زنان 
  • A certain man was on the way to his shop (when) he found the road in front of him barred by women.

  • پای او می‌سوخت از تعجیل و راه  ** بسته از جوق زنان هم‌چو ماه 
  • He was hurrying along hot-foot, and the way was blocked by a crowd of women (beautiful) as the moon.

  • رو به یک زن کرد و گفت ای مستهان  ** هی چه بسیارید ای دخترچگان 
  • He turned his face to one woman and said, ‘O vile (creature), how numerous you are, little girls, eh!’

  • رو بدو کرد آن زن و گفت ای امین  ** هیچ بسیاری ما منکر مبین  1730
  • The woman turned towards him and replied, ‘O man of trust, do not think it dreadful that there are so many of us.

  • بین که با بسیاری ما بر بساط  ** تنگ می‌آید شما را انبساط 
  • Consider that notwithstanding the multitude of us on the earth you (men) find it insufficient for your enjoyment.