چونک از هستی خود او دور شد ** منتهای کار او محمود بد

زان قوی‌تر بود تمکین ایاز ** که ز خوف کبر کردی احتراز

او مهذب گشته بود و آمده ** کبر را و نفس را گردن زده

یا پی تعلیم می‌کرد آن حیل ** یا برای حکمتی دور از وجل 240

یا که دید چارقش زان شد پسند ** کز نسیم نیستی هستیست بند

تا گشاید دخمه کان بر نیستیست ** تا بیاید آن نسیم عیش و زیست

ملک و مال و اطلس این مرحله ** هست بر جان سبک‌رو سلسله

سلسله‌ی زرین بدید و غره گشت ** ماند در سوراخ چاهی جان ز دشت

صورتش جنت به معنی دوزخی ** افعیی پر زهر و نقشش گل رخی 245

گرچه مؤمن را سقر ندهد ضرر ** لیک هم بهتر بود زانجا گذر

گرچه دوزخ دور دارد زو نکال ** لیک جنت به ورا فی کل حال

الحذر ای ناقصان زین گلرخی ** که بگاه صحبت آمد دوزخی

حکایت غلام هندو کی به خداوندزاده‌ی خود پنهان هوای آورده بود چون دختر را با مهتر زاده‌ای عقد کردند غلام خبر یافت رنجور شد و می‌گداخت و هیچ طبیب علت او را در نمی‌یافت و او را زهره‌ی گفتن نه

خواجه‌ای را بود هندو بنده‌ای ** پروریده کرده او را زنده‌ای

علم و آدابش تمام آموخته ** در دلش شمع هنر افروخته 250

پروریدش از طفولیت به ناز ** در کنار لطف آن اکرام‌ساز

بود هم این خواجه را خوش دختری ** سیم‌اندامی گشی خوش‌گوهری

چون مراهق گشت دختر طالبان ** بذل می‌کردند کابین گران

می‌رسیدش از سوی هر مهتری ** بهر دختر دم به دم خوزه‌گری

گفت خواجه مال را نبود ثبات ** روز آید شب رود اندر جهات 255

حسن صورت هم ندارد اعتبار ** که شود رخ زرد از یک زخم خار

سهل باشد نیز مهترزادگی ** که بود غره به مال و بارگی

ای بسا مهتربچه کز شور و شر ** شد ز فعل زشت خود ننگ پدر

پر هنر را نیز اگر باشد نفیس ** کم پرست و عبرتی گیر از بلیس

علم بودش چون نبودش عشق دین ** او ندید از آدم الا نقش طین 260

گرچه دانی دقت علم ای امین ** زانت نگشاید دو دیده‌ی غیب‌بین