English    Türkçe    فارسی   

6
3890-3914

  • یک زمانی اشک‌ریزان جمله‌شان  ** بر سر خوان مصیبت خون‌فشان  3890
  • At one moment they all were shedding tears and weeping blood on the dining-table of calamity;

  • یک زمان از آتش دل هر سه کس  ** بر زده با سوز چون مجمر نفس 
  • At another moment all three, from the fire in their hearts, heaved burning sighs as (hot as) a chafing-pan.

  • مقالت برادر بزرگین 
  • The discourse of the eldest brother.

  • آن بزرگین گفت ای اخوان خیر  ** ما نه نر بودیم اندر نصح غیر 
  • The eldest said, “O men of probity, were not we masculine (vigorous and bold) in giving counsel to others?

  • از حشم هر که به ما کردی گله  ** از بلا و فقر و خوف و زلزله 
  • Whenever one of the (King's) retainers complained to us of affliction and poverty and fear and agitation,

  • ما همی‌گفتیم کم نال از حرج  ** صبر کن کالصبر مفتاح الفرج 
  • We used to say, ‘Do not bewail thy hardships: be patient, for patience (fortitude) is the key to relief from pain.’

  • این کلید صبر را اکنون چه شد  ** ای عجب منسوخ شد قانون چه شد  3895
  • What has become now of this key, (namely) fortitude? Wonderful! The rule (which we laid down for others) is null and void (for us): what has become of it?

  • ما نمی‌گفتیم که اندر کش مکش  ** اندر آتش هم‌چو زر خندید خوش 
  • Did not we always say, ‘In the (hour of) struggle laugh happily like gold in the fire’?

  • مر سپه را وقت تنگاتنگ جنگ  ** گفته ما که هین مگردانید رنگ 
  • We said to the soldiers at the time of conflict in battle, ‘Hark, do not change colour (lose courage)!’

  • آن زمان که بود اسپان را وطا  ** جمله سرهای بریده زیر پا 
  • At the time when the ground trodden underfoot by the horses was entirely (composed of) severed heads,

  • ما سپاه خویش را هی هی کنان  ** که به پیش آیید قاهر چون سنان 
  • We were shouting to our troops, ‘On, on! Advance irresistibly like the spearpoint!’

  • جمله عالم را نشان داده به صبر  ** زانک صبر آمد چراغ و نور صدر  3900
  • We preached fortitude to all the world, because fortitude (we said) is a lamp and light in the breast.

  • نوبت ما شد چه خیره‌سر شدیم  ** چون زنان زشت در چادر شدیم 
  • Now it is our turn. Why have we become distracted and gone under the chádar (veil) like cowardly women?”

  • ای دلی که جمله را کردی تو گرم  ** گرم کن خود را و از خود دار شرم 
  • O heart that didst inspire all (others) with ardour, inspire thyself with ardour and be ashamed of thyself!

  • ای زبان که جمله را ناصح بدی  ** نوبت تو گشت از چه تن زدی 
  • O tongue that wert a mentor to all (others), now ’tis thy turn: why art thou silent?

  • ای خرد کو پند شکرخای تو  ** دور تست این دم چه شد هیهای تو 
  • O reason, where is thy eloquent and persuasive counsel? Now ’tis thy turn: what has become of thy (former) admonitions?

  • ای ز دلها برده صد تشویش را  ** نوبت تو شد بجنبان ریش را  3905
  • O thou who hast removed a hundred anxieties from (other) hearts, now ’tis thy turn: wag thy beard!

  • از غری ریش ار کنون دزدیده‌ای  ** پیش ازین بر ریش خود خندیده‌ای 
  • If now, in thy vile poltroonery, thou hast (only) stolen a beard (art devoid of real manhood), formerly thou must have been laughing at thy beard (making a mock display of manly virtue).

  • وقت پند دیگرانی های های  ** در غم خود چون زنانی وای وای 
  • When thou exhortest others, (thy cry is), “Come on! come on!” In thine own anguish (thou criest), “Alas, alas!” like women.

  • چون به درد دیگران درمان بدی  ** درد مهمان تو آمد تن زدی 
  • Since thou wert a cure for others' pain, (how is it that) thou art silent when pain has become thy guest?

  • بانگ بر لشکر زدن بد ساز تو  ** بانگ بر زن چه گرفت آواز تو 
  • ’Twas thy fashion to shout at the soldiers (to encourage them): (now) shout (at thyself): why is thy voice choked?

  • آنچ پنجه سال بافیدی به هوش  ** زان نسیج خود بغلتانی بپوش  3910
  • For fifty years thou hast woven on (the loom of) thy intelligence: (now) put on an undervest of the fabric which thou thyself hast woven.

  • از نوایت گوش یاران بود خوش  ** دست بیرون آر و گوش خود بکش 
  • The ears of thy friends were delighted by thy song: (now) put forth thy hand and pull thine own ear.

  • سر بدی پیوسته خود را دم مکن  ** پا و دست و ریش و سبلت گم مکن 
  • (Formerly) thou wert always a head (leader): do not make thyself a tail, do not lose thy feet and hands and beard and moustache.

  • بازی آن تست بر روی بساط  ** خویش را در طبع آر و در نشاط 
  • (Now) ’tis for thee to make a move on the (chess-) board: restore thyself to thy normal state (of spiritual health) and thy (natural) vigour.

  • ذکر آن پادشاه که آن دانشمند را به اکراه در مجلس آورد و بنشاند ساقی شراب بر دانشمند عرضه کرد ساغر پیش او داشت رو بگردانید و ترشی و تندی آغاز کرد شاه ساقی را گفت کی هین در طبعش آر ساقی چندی بر سرش کوفت و شرابش در خورد داد الی آخره 
  • Anecdote of a king who brought a learned doctor into his banquet-hall by force and made him sit down. (When) the cup-bearer offered him wine and held out the goblet to him, the doctor averted his face and began to look sour and behave rudely. The king said to the cup-bearer, “Come, put him in a good humour.” The cup-bearer beat him on the head several times and made him drink the wine, etc.

  • پادشاهی مست اندر بزم خوش  ** می‌گذشت آن یک فقیهی بر درش 
  • (Whilst) a drunken king was feasting merrily, a certain jurist passed by his gate.