English    Türkçe    فارسی   

6
408-432

  • در تردد مانده‌ایم اندر دو کار  ** این تردد کی بود بی‌اختیار 
  • We are left vacillating between two (alternative) actions: how should this vacillation be without (unaccompanied by) free-will?

  • این کنم یا آن کنم او کی گود  ** که دو دست و پای او بسته بود 
  • How should he whose hands and feet are chained say, “Shall I do this or shall I do that?”

  • هیچ باشد این تردد بر سرم  ** که روم در بحر یا بالا پرم  410
  • Can there ever be in my head such a dilemma as this, (namely), “Shall I walk on the sea or shall I fly aloft?”

  • این تردد هست که موصل روم  ** یا برای سحر تا بابل روم 
  • (No); there is (only) this (kind of) vacillation, (namely), “Shall I go toMosul (for trade) or shall I go to Babylon for (the study of) magic?”

  • پس تردد را بباید قدرتی  ** ورنه آن خنده بود بر سبلتی 
  • Vacillation, then, must have (in connexion with it) a power to act; otherwise, it would be a (mere) mockery.

  • بر قضا کم نه بهانه ای جوان  ** جرم خود را چون نهی بر دیگران 
  • Do not put the blame on Destiny, O youth: how can you lay upon others (responsibility for) your own sin?

  • خون کند زید و قصاص او به عمر  ** می خورد عمرو و بر احمد حد خمر 
  • Does Zayd commit murder, and the retaliation for which he is liable fall upon ‘Amr? Does ‘Amr drink wine, and the penalty for wine(-drinking) fall upon Ahmad?

  • گرد خود برگرد و جرم خود ببین  ** جنبش از خود بین و از سایه مبین  415
  • Circle round yourself and perceive your sin: perceive that the movement proceeds from the sun and do not regard it as proceeding from the shadow;

  • که نخواهد شد غلط پاداش میر  ** خصم را می‌داند آن میر بصیر 
  • For the Lord's retribution will not err: that sagacious Lord knows the guilty one.

  • چون عسل خوردی نیامد تب به غیر  ** مزد روز تو نیامد شب به غیر 
  • When you have eaten (too much) honey, the fever (caused by it) does not come to (does not attack) another; your day's wages do not come at nightfall to another.

  • در چه کردی جهد کان وا تو نگشت  ** تو چه کاریدی که نامد ریع کشت 
  • In what (work) have you exerted yourself without its returning to you (in some form) What have you sown without the produce of the seed coming (back to you)?

  • فعل تو که زاید از جان و تنت  ** هم‌چو فرزندت بگیرد دامنت 
  • Your action that is born of your soul and body clings to your skirt, like your (own) child.

  • فعل را در غیب صورت می‌کنند  ** فعل دزدی را نه داری می‌زنند  420
  • In the Unseen World the action is given a form (corresponding to its nature): is not a gallows erected (in retribution) for the act of robbery?

  • دار کی ماند به دزدی لیک آن  ** هست تصویر خدای غیب‌دان 
  • How should the gallows resemble robbery? But that is the form given (to robbery) by God who knoweth things unseen,

  • در دل شحنه چو حق الهام داد  ** که چنین صورت بساز از بهر داد 
  • Since God inspired the prefect's heart to make such a form for justice' sake.

  • تا تو عالم باشی و عادل قضا  ** نامناسب چون دهد داد و سزا 
  • So long as you are wise and just, how should Destiny deal justice and give retribution not in accordance (with your actions)?

  • چونک حاکم این کند اندر گزین  ** چون کند حکم احکم این حاکمین 
  • Since a judge does this in the case of a virtuous man, how (then) will the most Just of these judges give judgement?

  • چون بکاری جو نروید غیر جو  ** قرض تو کردی ز که خواهد گرو  425
  • When you sow barley nothing except barley will grow up: (if) you have borrowed, from whom (but yourself) will you require the security?

  • جرم خود را بر کسی دیگر منه  ** هوش و گوش خود بدین پاداش ده 
  • Do not lay (responsibility for) your sin upon any one else: give your mind and ear to this retribution.

  • جرم بر خود نه که تو خود کاشتی  ** با جزا و عدل حق کن آشتی 
  • Lay the sin upon yourself, for you yourself sowed (the seed): make peace with the recompense and justice of God.

  • رنج را باشد سبب بد کردنی  ** بد ز فعل خود شناس از بخت نی 
  • The cause of (your) affliction is some evil deed: acknowledge that evil is done by you, not by Fate.

  • آن نظر در بخت چشم احوال کند  ** کلب را کهدانی و کاهل کند 
  • To look at Fate (alone) makes the eye asquint: it makes the dog be attached to the kennel and lazy.

  • متهم کن نفس خود را ای فتی  ** متهم کم کن جزای عدل را  430
  • Suspect yourself, O youth; do not suspect the recompense of (Divine) justice.

  • توبه کن مردانه سر آور به ره  ** که فمن یعمل بمثقال یره 
  • Repent like a man, turn your head into the (right) Way, for whoso doeth a mote's weight (of good or evil) shall see it.

  • در فسون نفس کم شو غره‌ای  ** که آفتاب حق نپوشد ذره‌ای 
  • Do not be duped by the wiles of the carnal soul, for the Divine Sun will not conceal a single mote.