پر سر مقطوع اگر صد خندق است ** پیش درد من مزاج مطلق است

من نخواهم زد دگر از خوف و بیم ** این چنین طبل هوا زیر گلیم

من علم اکنون به صحرا می‌زنم ** یا سراندازی و یا روی صنم

حلق کو نبود سزای آن شراب ** آن بریده به به شمشیر و ضراب

دیده کو نبود ز وصلش در فره ** آن چنان دیده سپید کور به 4170

گوش کان نبود سزای راز او ** بر کنش که نبود آن بر سر نکو

اندر آن دستی که نبود آن نصاب ** آن شکسته به به ساطور قصاب

آنچنان پایی که از رفتار او ** جان نپیوندد به نرگس زار او

آنچنان پا در حدید اولیترست ** که آنچنان پا عاقبت درد سرست

بیان مجاهد کی دست از مجاهده باز ندارد اگر چه داند بسطت عطاء حق را کی آن مقصود از طرف دیگر و به سبب نوع عمل دیگر بدو رساند کی در وهم او نبوده باشد او همه وهم و اومید درین طریق معین بسته باشد حلقه‌ی همین در می‌زند بوک حق تعالی آن روزی را از در دیگر بدو رساند کی او آن تدبیر نکرده باشد و یرزقه من حیث لا یحتسب العبد یدبر والله یقدر و بود کی بنده را وهم بندگی بود کی مرا از غیر این در برساند اگر چه من حلقه‌ی این در می‌زنم حق تعالی او را هم ازین در روزی رساند فی‌الجمله این همه درهای یکی سرایست مع تقریره

یا درین ره آیدم آن کام من ** یا چو باز آیم ز ره سوی وطن 4175

بوک موقوفست کامم بر سفر ** چون سفر کردم بیابم در حضر

یار را چندین بجویم جد و چست ** که بدانم که نمی‌بایست جست

آن معیت کی رود در گوش من ** تا نگردم گرد دوران زمن

کی کنم من از معیت فهم راز ** جز که از بعد سفرهای دراز

حق معیت گفت و دل را مهر کرد ** تا که عکس آید به گوش دل نه طرد 4180

چون سفرها کرد و داد راه داد ** بعد از آن مهر از دل او بر گشاد

چون خطایین آن حساب با صفا ** گرددش روشن ز بعد دو خطا

بعد از آن گوید اگر دانستمی ** این معیت را کی او را جستمی

دانش آن بود موقوف سفر ** ناید آن دانش به تیزی فکر

آنچنان که وجه وام شیخ بود ** بسته و موقوف گریه‌ی آن وجود 4185

کودک حلواییی بگریست زار ** توخته شد وام آن شیخ کبار

گفته شد آن داستان معنوی ** پیش ازین اندر خلال مثنوی

در دلت خوف افکند از موضعی ** تا نباشد غیر آنت مطمعی

در طمع فایده‌ی دیگر نهد ** وآن مرادت از کسی دیگر دهد

ای طمع در بسته در یک جای سخت ** که آیدم میوه از آن عالی‌درخت 4190