English    Türkçe    فارسی   

6
67-91

  • گر شدی عطشان بحر معنوی  ** فرجه‌ای کن در جزیره‌ی مثنوی 
  • If you are thirsting for the spiritual Ocean, make a breach in the island of the Mathnawí.

  • فرجه کن چندانک اندر هر نفس  ** مثنوی را معنوی بینی و بس 
  • Make such a great breach that at every moment you will see the Mathnawi to be only spiritual.

  • باد که را ز آب جو چون وا کند  ** آب یک‌رنگی خود پیدا کند 
  • When the wind sweeps away the straw from the (surface of) the river-water, the water displays its unicolouredness.

  • شاخهای تازه‌ی مرجان ببین  ** میوه‌های رسته ز آب جان ببین  70
  • Behold the fresh branches of coral, behold the fruits grown from the water of the spirit!

  • چون ز حرف و صوت و دم یکتا شود  ** آن همه بگذارد و دریا شود 
  • When it (the Mathnawí) is made single (and denuded) of words and sounds and breaths, it leaves all that (behind) and becomes the (spiritual) Ocean.

  • حرف‌گو و حرف‌نوش و حرفها  ** هر سه جان گردند اندر انتها 
  • The speaker of the word and the hearer of the word and the words (themselves)—all three become spirit in the end.

  • نان‌دهنده و نان‌ستان و نان‌پاک  ** ساده گردند از صور گردند خاک 
  • The bread-giver and the bread-receiver and the wholesome bread become single (denuded) of their forms and are turned into earth,

  • لیک معنیشان بود در سه مقام  ** در مراتب هم ممیز هم مدام 
  • But their reality, in the three (above-mentioned) categories, is both differentiated in (these) grades and permanent.

  • خاک شد صورت ولی معنی نشد  ** هر که گوید شد تو گویش نه نشد  75
  • In appearance they have become earth, in reality they have not; if any one say that they have, say to him, “No, they have not.”

  • در جهان روح هر سه منتظر  ** گه ز صورت هارب و گه مستقر 
  • In the spiritual world all three are waiting (for the Divine command), sometimes fleeing from form and sometimes taking abode (in it).

  • امر آید در صور رو در رود  ** باز هم از امرش مجرد می‌شود 
  • (When) the (Divine) command comes—“Enter into forms”— they enter (into them); likewise at His command they become divested (of form).

  • پس له الخلق و له الامرش بدان  ** خلق صورت امر جان راکب بر آن 
  • Know, therefore, that (in the text) to Him belongs the creation and to Him the command “the creation” is the form and “the command” is the spirit riding upon it.

  • راکب و مرکوب در فرمان شاه  ** جسم بر درگاه وجان در بارگاه 
  • (Both) the rider and the ridden are under the authority of the King: the body is at the portal and the spirit in the audience-chamber.

  • چونک خواهد که آب آید در سبو  ** شاه گوید جیش جان را که ارکبوا  80
  • When the King desires the water to come into the pitcher, He says to the spirit-army, “Ride!”

  • باز جانها را چو خواند در علو  ** بانگ آید از نقیبان که انزلوا 
  • Again, when He calls the spirit aloft, there comes from the overseers the cry, “Dismount!”

  • بعد ازین باریک خواهد شد سخن  ** کم کن آتش هیزمش افزون مکن 
  • The discourse, (if continued) after this (point), will become subtle: diminish the fire, do not put more faggots on it,

  • تا نجوشد دیگهای خرد زود  ** دیگ ادراکات خردست و فرود 
  • Lest the small pots boil (too) quickly: the pot of the perceptions is small and low.

  • پاک سبحانی که سیبستان کند  ** در غمام حرفشان پنهان کنند 
  • The Holy Transcendent One who makes the apple-orchard conceals them (the apples) in a mist of words.

  • زین غمام بانگ و حرف و گفت و گوی  ** پرده‌ای کز سیب ناید غیر بوی  85
  • From this mist of sound and words and talk (arises such) a screen that naught of the apple comes (into perception) save the scent.

  • باری افزون کش تو این بو را به هوش  ** تا سوی اصلت برد بگرفته گوش 
  • At least draw (inhale) this scent in greater quantity with (the nostrils of) your intelligence, that taking you by the ear it may lead you towards your origin.

  • بو نگه‌دار و بپرهیز از زکام  ** تن بپوش از باد و بود سرد عام 
  • Preserve the scent and beware of the rheum: protect your body from the cold wind (breath) and being of the vulgar,

  • تا نینداید مشامت را ز اثر  ** ای هواشان از زمستان سردتر 
  • Lest by the effect (thereof) it stop up your nose: oh, their air is colder than winter.

  • چون جمادند و فسرده و تن‌شگرف  ** می‌جهد انفاسشان از تل برف 
  • They are like lifeless matter and frozen and stout of body: their breaths issue from a snow-hill.

  • چون زمین زین برف در پوشد کفن  ** تیغ خورشید حسام‌الدین بزن  90
  • When the earth (of your being) is covered with a shroud of this snow, brandish the sunbeam-sword of Husámu’ddín.

  • هین بر آر از شرق سیف‌الله را  ** گرم کن زان شرق این درگاه را 
  • Hark, lift up the sword of Allah from the east: with (the radiance of) that east make this portal hot.