English    Türkçe    فارسی   

1
3896-3945

  • پوستین را باژگونه گر کند ** کوه را از بیخ و از بن بر کند
  • If He should turn the fur inside out, He would tear up from root and bottom (even) the (firmest) mountain (of faith);
  • پرده‌‌ی صد آدم آن دم بر درد ** صد بلیس نو مسلمان آورد
  • At that instant He would rend the veil of (put to shame) a hundred Adams and bring (to light) a hundred Devils newly converted to Islam.”
  • گفت آدم توبه کردم زین نظر ** این چنین گستاخ نندیشم دگر
  • Adam said, “I repent of this look; I will not think so disrespectfully again.”
  • یا غیاث المستغیثین اهدنا ** لا افتخار بالعلوم و الغنی‌‌
  • O Help of them that call for help, lead us (aright)! There is no (cause for) pride in knowledge or riches.
  • لا تزغ قلبا هدیت بالکرم ** و اصرف السوء الذی خط القلم‌‌ 3900
  • Do not let a heart stray that Thou hast guided by Thy grace, and avert the evil which the Pen has written.
  • بگذران از جان ما سوء القضا ** وا مبر ما را ز اخوان صفا
  • Let the evil of Thy ordainment pass from our souls: do not cut us off from those who are sincere.
  • تلخ‌‌تر از فرقت تو هیچ نیست ** بی‌‌پناهت غیر پیچا پیچ نیست‌‌
  • There is naught more bitter than separation from Thee: without Thy protection there is naught but perplexity.
  • رخت ما هم رخت ما را راه زن ** جسم ما مر جان ما را جامه کن‌‌
  • Our (worldly) goods waylay (and plunder) our (spiritual) goods: our bodies tear the garment (of spirituality) from our souls.
  • دست ما چون پای ما را می‌‌خورد ** بی‌‌امان تو کسی جان چون برد
  • Inasmuch as (the evil wrought by) our hand devours (the good towards which we move) our foot, how shall any one save his soul without Thy security?
  • ور برد جان زین خطرهای عظیم ** برده باشد مایه‌‌ی ادبار و بیم‌‌ 3905
  • And (even) if (unaided) he save his soul from these awful dangers, he will (only) have saved a stock of misfortune and fear,
  • ز آن که جان چون واصل جانان نبود ** تا ابد با خویش کور است و کبود
  • Because the soul, when it is not united with the Beloved, is blind and blue (miserable) with itself for ever.
  • چون تو ندهی راه جان خود برده گیر ** جان که بی‌‌تو زنده باشد مرده گیر
  • When Thou wilt not give him admission (to Thy presence) —even suppose he has saved his soul, regard as dead the soul that would live without Thee.
  • گر تو طعنه می‌‌زنی بر بندگان ** مر ترا آن می‌‌رسد ای کامران‌‌
  • If Thou art upbraiding Thy slaves, that is suitable to Thee, O Thou whose every wish is fulfilled.
  • ور تو ماه و مهر را گویی جفا ** ور تو قد سرو را گویی دوتا
  • And if Thou utter abuse of the moon and sun, and if Thou say that the (straight) stature of the cypress is (bent) double,
  • ور تو چرخ و عرش را خوانی حقیر ** ور تو کان و بحر را گویی فقیر 3910
  • And if Thou call the sky and the empyrean contemptible, and if Thou say that the mine and the sea are poor—
  • آن به نسبت با کمال تو رواست ** ملک اکمال فناها مر تراست‌‌
  • That is proper in reference to Thy perfection: Thine is the power of perfecting (all) mortalities,
  • که تو پاکی از خطر و ز نیستی ** نیستان را موجد و معنیستی‌‌
  • For Thou art holy (and free) from danger and from non-existence: Thou art He that brings the non-existent ones into being and endows (them with existence).
  • آن که رویانید داند سوختن ** ز آن که چون بدرید داند دوختن‌‌
  • He that made to grow can burn (destroy), because when He has torn, He can sew (mend).
  • می‌‌بسوزد هر خزان مر باغ را ** باز رویاند گل صباغ را
  • Every autumn He burns (withers) the garden; (then) He makes to grow again the rose that dyes (the garden),
  • کای بسوزیده برون آ تازه شو ** بار دیگر خوب و خوب آوازه شو 3915
  • Saying, “O thou who wert withered, come forth, be fresh, once more be fair and of fair renown!”
  • چشم نرگس کور شد بازش بساخت ** حلق نی ببرید و بازش خود نواخت‌‌
  • The eye of the narcissus became blind: He restored it; the throat of the reed was cut: He himself fostered it again (and revived it).
  • ما چو مصنوعیم و صانع نیستیم ** جز زبون و جز که قانع نیستیم‌‌
  • Since we are made (by God) and are not makers, we are not (entitled to be anything) but humble and content.
  • ما همه نفسی و نفسی می‌‌زنیم ** گر نخوانی ما همه اهرمنیم‌‌
  • We all are of the flesh and busy with fleshliness: if Thou call us not (to Thyself), we all are Ahrimans (Devils).
  • ز آن ز اهرمن رهیدستیم ما ** که خریدی جان ما را از عمی‌‌
  • (If) we have been delivered from Ahriman, (it is only) because Thou hast redeemed our souls from blindness.
  • تو عصا کش هر که را که زندگی است ** بی‌‌عصا و بی‌‌عصا کش کور چیست‌‌ 3920
  • Thou art the Guide of every one that hath life: what is the blind man without staff and guide?
  • غیر تو هر چه خوش است و ناخوش است ** آدمی سوز است و عین آتش است‌‌
  • Excepting Thee (alone), whatsoever is sweet or unsweet is man-destroying and the essence of fire.
  • هر که را آتش پناه و پشت شد ** هم مجوسی گشت و هم زردشت شد
  • Any one to whom fire is a refuge and support becomes both a Magian and a Zoroaster.
  • کل شی‌‌ء ما خلا الله باطل ** إن فضل الله غیم هاطل‌‌
  • Everything except Allah is vain: verily the grace of Allah is a cloud pouring abundantly and continually.
  • باز گشتن به حکایت امیر المؤمنین علی کرم الله وجهه و مسامحت کردن او با خونی خویش‌‌
  • Returning to the story of ‘Alí—may God honour his person!— and how generously he behaved to his murderer.
  • باز رو سوی علی و خونی‌‌اش ** و آن کرم با خونی و افزونی‌‌اش‌‌
  • Go back to ‘Alí and his murderer, and the kindness he showed to the murderer, and his superiority (moral and spiritual excellence).
  • گفت دشمن را همی بینم به چشم ** روز و شب بر وی ندارم هیچ خشم 3925
  • He said, “Day and night I see the enemy with my eyes, (but) I have no anger against him,
  • ز آنکه مرگم همچو من خوش آمده ست ** مرگ من در بعث چنگ اندر زده ست‌‌
  • Because death has become sweet as manna to me: my death has laid fast hold of resurrection.”
  • مرگ بی‌‌مرگی بود ما را حلال ** برگ بی‌‌برگی بود ما را نوال‌‌
  • The death of deathlessness is lawful to us, the provision of unprovidedness is a bounty to us.
  • ظاهرش مرگ و به باطن زندگی ** ظاهرش ابتر نهان پایندگی‌‌
  • ’Tis death outwardly but life inwardly: apparently ’tis a cutting-off (decease), in secret (in reality) ’tis permanence (life without end).
  • در رحم زادن جنین را رفتن است ** در جهان او را ز نو بشکفتن است‌‌
  • To the embryo in the womb birth is a going (to another state of existence): in the world it (the embryo) blossoms anew.
  • چون مرا سوی اجل عشق و هواست ** نهی لا تلقوا بأيدیکم مراست‌‌ 3930
  • “Since I have intense love and longing for death, the prohibition do not cast yourselves (into destruction) is (meant) for me,
  • ز آنکه نهی از دانه‌‌ی شیرین بود ** تلخ را خود نهی حاجت کی شود
  • Because (only) the sweet berry is prohibited; (for) how should it become necessary to prohibit the sour one?
  • دانه‌‌ای که تلخ باشد مغز و پوست ** تلخی و مکروهی‌‌اش خود نهی اوست‌‌
  • The berry that has a sour kernel and rind—its very sourness and disagreeableness are (serve as) a prohibition of it.
  • دانه‌‌ی مردن مرا شیرین شده ست ** بل هم احیاء پی من آمده ست‌‌
  • To me the berry of dying has become sweet: (the text) nay, they are living has come (from God) on my account.
  • اقتلونی یا ثقاتی لائما ** إن فی قتلی حیاتی دایما
  • Slay me, my trusty friends, slay me, vile as I am: verily, in my being slain is my life for evermore.
  • إن فی موتی حیاتی یا فتی ** کم أفارق موطنی حتی متی‌‌ 3935
  • Verily, in my death is my life, O youth—how long shall I be parted from my home? Until when?
  • فرقتی لو لم تکن فی ذا السکون ** لم یقل إنا إليه راجعون‌‌
  • If there were not in my staying (in this world) my separation (from God), He would not have said, ‘Verily, we are returning to Him.’”
  • راجع آن باشد که باز آید به شهر ** سوی وحدت آید از تفریق دهر
  • The returning one is he that comes back to his (native) city, and (fleeing) from the separation (plurality) of Time approaches the Unity.
  • افتادن رکابدار هر باری پیش علی کرم الله وجهه که ای امیر المؤمنین از بهر خدا مرا بکش و از این قضا برهان‌‌
  • How the stirrup-holder of ‘Alí, may God honour his person, came (to him), saying, “For God's sake, kill me and deliver me from this doom.”
  • باز آمد کای علی زودم بکش ** تا نبینم آن دم و وقت ترش‌‌
  • “He came back, saying, ‘O‘ Alí, kill me quickly, that I may not see that bitter moment and hour.
  • من حلالت می‌‌کنم خونم بریز ** تا نبیند چشم من آن رستخیز
  • Shed my blood, I make it lawful to thee, so that my eye may not behold that resurrection’.
  • گفتم ار هر ذره‌‌ای خونی شود ** خنجر اندر کف به قصد تو رود 3940
  • I said, ‘If every atom should become a murderer and, dagger in hand, go to attack thee,
  • یک سر مو از تو نتواند برید ** چون قلم بر تو چنان خطی کشید
  • None (of them) could cut from thee the tip of a single hair, since the Pen has written against thee such a line (of doom).
  • لیک بی‌‌غم شو شفیع تو منم ** خواجه‌‌ی روحم نه مملوک تنم‌‌
  • But do not grieve: I am intercessor for thee: I am the spirit's master, I am not the body's slave.
  • پیش من این تن ندارد قیمتی ** بی‌‌تن خویشم فتی ابن الفتی‌‌
  • This body hath no value in my sight: without my body I am the noble (in spirit), the son of the noble.
  • خنجر و شمشیر شد ریحان من ** مرگ من شد بزم و نرگسدان من‌‌
  • Dagger and sword have become my sweet basil: my death has become my banquet and narcissus-pot.’”
  • آن که او تن را بدین سان پی کند ** حرص میری و خلافت کی کند 3945
  • He that hamstrings (mortifies) his body in this fashion, how should he covet the Princedom and the Caliphate?