این مثال آمد رکیک و بی‌ورود ** لیک در محسوس ازین بهتر نبود

متوفی شدن بزرگین از شه‌زادگان و آمدن برادر میانین به جنازه‌ی برادر کی آن کوچکین صاحب‌فراش بود از رنجوری و نواختن پادشاه میانین را تا او هم لنگ احسان شد ماند پیش پادشاه صد هزار از غنایم غیبی و غنی بدو رسید از دولت و نظر آن شاه مع تقریر بعضه

کوچکین رنجور بود و آن وسط ** بر جنازه‌ی آن بزرگ آمد فقط

شاه دیدش گفت قاصد کین کیست ** که از آن بحرست و این هم ماهیست 4635

پس معرف گفت پور آن پدر ** این برادر زان برادر خردتر

شه نوازیدش که هستی یادگار ** کرد او را هم بدان پرسش شکار

از نواز شاه آن زار حنیذ ** در تن خود غیر جان جانی بدیذ

در دل خود دید عالی غلغله ** که نیابد صوفی آن در صد چله

عرصه و دیوار و کوه سنگ‌بافت ** پیش او چون نار خندان می‌شکافت 4640

ذره ذره پیش او هم‌چون قباب ** دم به دم می‌کرد صدگون فتح باب

باب گه روزن شدی گاه شعاع ** خاک گه گندم شدی و گاه صاع

در نظرها چرخ بس کهنه و قدید ** پیش چشمش هر دمی خلق جدید

روح زیبا چونک وا رست از جسد ** از قضا بی شک چنین چشمش رسد

صد هزاران غیب پیشش شد پدید ** آنچ چشم محرمان بیند بدید 4645

آنچ او اندر کتب بر خوانده بود ** چشم را در صورت آن بر گشود

از غبار مرکب آن شاه نر ** یافت او کحل عزیزی در بصر

برچنین گلزار دامن می‌کشید ** جزو جزوش نعره زن هل من مزید

گلشنی کز بقل روید یک دمست ** گلشنی کز عقل روید خرمست

گلشنی کز گل دمد گردد تباه ** گلشنی کز دل دمد وافر حتاه 4650

علم‌های با مزه‌ی دانسته‌مان ** زان گلستان یک دو سه گل‌دسته دان

زان زبون این دو سه گل دسته‌ایم ** که در گلزار بر خود بسته‌ایم

آن‌چنان مفتاح‌ها هر دم بنان ** می‌فتد ای جان دریغا از بنان

ور دمی هم فارغ آرندت ز نان ** گرد چادر گردی و عشق زنان

باز استسقات چون شد موج‌زن ** ملک شهری بایدت پر نان و زن 4655

مار بودی اژدها گشتی مگر ** یک سرت بود این زمانی هفت‌سر

اژدهای هفت‌سر دوزخ بود ** حرص تو دانه‌ست و دوزخ فخ بود

دام را بدران بسوزان دانه را ** باز کن درهای نو این خانه را

چون تو عاشق نیستی ای نرگدا ** هم‌چو کوهی بی‌خبر داری صدا

کوه را گفتار کی باشد ز خود ** عکس غیرست آن صدا ای معتمد 4660

گفت تو زان سان که عکس دیگریست ** جمله احوالت به جز هم عکس نیست

خشم و ذوقت هر دو عکس دیگران ** شادی قواده و خشم عوان

آن عوان را آن ضعیف آخر چه کرد ** که دهد او را به کینه زجر و درد

تا بکی عکس خیال لامعه ** جهد کن تا گرددت این واقعه

تا که گفتارت ز حال تو بود ** سیر تو با پر و بال تو بود 4665

صید گیرد تیر هم با پر غیر ** لاجرم بی‌بهره است از لحم طیر

باز صید آرد به خود از کوهسار ** لاجرم شاهش خوراند کبک و سار

منطقی کز وحی نبود از هواست ** هم‌چو خاکی در هوا و در هباست

گر نماید خواجه را این دم غلط ** ز اول والنجم بر خوان چند خط

تا که ما ینطق محمد عن هوی ** ان هو الا بوحی احتوی 4670

احمدا چون نیستت از وحی یاس ** جسمیان را ده تحری و قیاس

کز ضرورت هست مرداری حلال ** که تحری نیست در کعبه‌ی وصال

بی‌تحری و اجتهادات هدی ** هر که بدعت پیشه گیرد از هوی

هم‌چو عادش بر برد باد و کشد ** نه سلیمانست تا تختش کشد

عاد را با دست حمال خذول ** هم‌چو بره در کف مردی اکول 4675

هم‌چو فرزندش نهاده بر کنار ** می‌برد تا بکشدش قصاب‌وار

عاد را آن باد ز استکبار بود ** یار خود پنداشتند اغیار بود

چون بگردانید ناگه پوستین ** خردشان بشکست آن بس القرین

باد را بشکن که بس فتنه‌ست باد ** پیش از آن کت بشکند او هم‌چو عاد

هود دادی پند که ای پر کبر خیل ** بر کند از دستتان این باد ذیل 4680

لشکر حق است باد و از نفاق ** چند روزی با شما کرد اعتناق

او به سر با خالق خود راستست ** چون اجل آید بر آرد باد دست