تا به بینی نایدت از غیب بو ** غیر بینی هیچ می‌‌بینی بگو

سوال کردن آن کافر از امیر المومنین علی علیه السلام که بر چون منی مظفر شدی شمشیر را از دست چون انداختی // پس بگفت آن نومسلمان ولی ** از سر مستی و لذت با علی

که بفرما یا امیر المومنین.** تا بجنبد جان به تن در چون جنین

هفت اختر هر جنین را مدتی ** می‌‌کنند ای جان به نوبت خدمتی‌‌

چون که وقت آید که جان گیرد جنین ** آفتابش آن زمان گردد معین‌‌ 3775

این جنین در جنبش آید ز آفتاب ** کافتابش جان همی‌‌بخشد شتاب‌‌

از دگر انجم بجز نقشی نیافت ** این جنین تا آفتابش بر نتافت‌‌

از کدامین ره تعلق یافت او ** در رحم با آفتاب خوب رو

از ره پنهان که دور از حس ماست ** آفتاب چرخ را بس راههاست‌‌

آن رهی که زر بیابد قوت از او ** و آن رهی که سنگ شد یاقوت از او 3780

آن رهی که سرخ سازد لعل را ** و آن رهی که برق بخشد نعل را

آن رهی که پخته سازد میوه را ** و آن رهی که دل دهد کالیوه را

باز گو ای باز پر افروخته ** با شه و با ساعدش آموخته‌‌

باز گو ای باز عنقا گیر شاه ** ای سپاه اشکن به خود نی با سپاه‌‌

امت وحدی یکی و صد هزار ** باز گو ای بنده بازت را شکار 3785

در محل قهر این رحمت ز چیست ** اژدها را دست‌‌دادن راه کیست‌‌

جواب گفتن امیر المؤمنین که سبب افکندن شمشیر از دست چه بود در آن حالت‌‌

گفت من تیغ از پی حق می‌‌زنم ** بنده‌‌ی حقم نه مأمور تنم‌‌

شیر حقم نیستم شیر هوا ** فعل من بر دین من باشد گوا

ما رمیت إذ رمیتم در حراب ** من چو تیغم و آن زننده آفتاب‌‌

رخت خود را من ز ره برداشتم ** غیر حق را من عدم انگاشتم‌‌ 3790

سایه‌‌ام من کدخدایم آفتاب ** حاجبم من نیستم او را حجاب‌‌

من چو تیغم پر گهرهای وصال ** زنده گردانم نه کشته در قتال‌‌

خون نپوشد گوهر تیغ مرا ** باد از جا کی برد میغ مرا

که نیم کوهم ز حلم و صبر و داد ** کوه را کی در رباید تند باد

آن که از بادی رود از جا خسی است ** ز آن که باد ناموافق خود بسی است‌‌ 3795

باد خشم و باد شهوت باد آز ** برد او را که نبود اهل نماز

کوهم و هستی من بنیاد اوست ** ور شود چون کاه بادم یاد اوست

جز به باد او نجنبد میل من ** نیست جز عشق احد سر خیل من‌‌

خشم بر شاهان شه و ما را غلام ** خشم را هم بسته‌‌ام زیر لگام‌‌

تیغ حلمم گردن خشمم زده ست ** خشم حق بر من چو رحمت آمده ست‌‌ 3800

غرق نورم گر چه سقفم شد خراب ** روضه گشتم گر چه هستم بو تراب‌‌

چون در آمد علتی اندر غزا ** تیغ را دیدم نهان کردن سزا

تا احب لله آید نام من ** تا که ابغض لله آید کام من‌‌

تا که اعطا لله آید جود من ** تا که امسک لله آید بود من‌‌

بخل من لله عطا لله و بس ** جمله لله‌‌ام نیم من آن کس‌‌ 3805

و آن چه لله می‌‌کنم تقلید نیست ** نیست تخییل و گمان جز دید نیست‌‌

ز اجتهاد و از تحری رسته‌‌ام ** آستین بر دامن حق بسته‌‌ام‌‌

گر همی‌‌پرم همی‌‌بینم مطار ** ور همی‌‌گردم همی‌‌بینم مدار

ور کشم باری بدانم تا کجا ** ماهم و خورشید پیشم پیشوا

بیش از این با خلق گفتن روی نیست ** بحر را گنجایی اندر جوی نیست‌‌ 3810

پست می‌‌گویم به اندازه‌‌ی عقول ** عیب نبود این بود کار رسول‌‌

از غرض حرم گواهی حر شنو ** که گواهی بندگان نه ارزد دو جو

در شریعت مر گواهی بنده را ** نیست قدری وقت دعوی و قضا

گر هزاران بنده باشندت گواه ** بر نسنجد شرع ایشان را به کاه‌‌

بنده‌‌ی شهوت بتر نزدیک حق ** از غلام و بندگان مسترق‌‌ 3815

کاین به یک لفظی شود از خواجه حر ** و آن زید شیرین و میرد سخت مر

بنده‌‌ی شهوت ندارد خود خلاص ** جز به فضل ایزد و انعام خاص‌‌

در چهی افتاد کان را غور نیست ** و آن گناه اوست جبر و جور نیست‌‌

در چهی انداخت او خود را که من ** در خور قعرش نمی‌‌یابم رسن‌‌

بس کنم گر این سخن افزون شود ** خود جگر چه بود که خارا خون شود 3820

این جگرها خون نشد نز سختی است ** غفلت و مشغولی و بد بختی است‌‌