لیک یک یک را خدا محسوس کرد ** تا که بیند نیز او که نیست مرد

دیدش از دور و بخندید آن خدیو ** گفت آن را مشنو ای مفتون دیو

از ضمیر او بدانست آن جلیل ** هم ز نور دل بلی نعم الدلیل

خواند بر وی یک به یک آن ذوفنون ** آنچ در ره رفت بر وی تا کنون 2135

بعد از آن در مشکل انکار زن ** بر گشاد آن خوش‌سراینده دهن

کان تحمل از هوای نفس نیست ** آن خیال نفس تست آنجا مه‌ایست

گرنه صبرم می‌کشیدی بار زن ** کی کشیدی شیر نر بیگار من

اشتران بختییم اندر سبق ** مست و بی‌خود زیر محملهای حق

من نیم در امر و فرمان نیم‌خام ** تا بیندیشم من از تشنیع عام 2140

عام ما و خاص ما فرمان اوست ** جان ما بر رو دوان جویان اوست

فردی ما جفتی ما نه از هواست ** جان ما چون مهره در دست خداست

ناز آن ابله کشیم و صد چو او ** نه ز عشق رنگ و نه سودای بو

این قدر خود درس شاگردان ماست ** کر و فر ملحمه‌ی ما تا کجاست

تا کجا آنجا که جا را راه نیست ** جز سنابرق مه الله نیست 2145

از همه اوهام و تصویرات دور ** نور نور نور نور نور نور

بهر تو ار پست کردم گفت و گو ** تا بسازی با رفیق زشت‌خو

تا کشی خندان و خوش بار حرج ** از پی الصبر مفتاح الفرج

چون بسازی با خسی این خسان ** گردی اندر نور سنتها رسان

که انبیا رنج خسان بس دیده‌اند ** از چنین ماران بسی پیچیده‌اند 2150

چون مراد و حکم یزدان غفور ** بود در قدمت تجلی و ظهور

بی ز ضدی ضد را نتوان نمود ** وان شه بی‌مثل را ضدی نبود

حکمت در انی جاعل فی الارض خلیفة

پس خلیفه ساخت صاحب‌سینه‌ای ** تا بود شاهیش را آیینه‌ای

بس صفای بی‌حدودش داد او ** وانگه از ظلمت ضدش بنهاد او

دو علم بر ساخت اسپید و سیاه ** آن یکی آدم دگر ابلیس راه 2155

در میان آن دو لشکرگاه زفت ** چالش و پیکار آنچ رفت رفت

هم‌چنان دور دوم هابیل شد ** ضد نور پاک او قابیل شد

هم‌چنان این دو علم از عدل و جور ** تا به نمرود آمد اندر دور دور

ضد ابراهیم گشت و خصم او ** وآن دو لشکر کین‌گزار و جنگ‌جو

چون درازی جنگ آمد ناخوشش ** فیصل آن هر دو آمد آتشش 2160

پس حکم کرد آتشی را و نکر ** تا شود حل مشکل آن دو نفر

دور دور و قرن قرن این دو فریق ** تا به فرعون و به موسی شفیق

سالها اندر میانشان حرب بود ** چون ز حد رفت و ملولی می‌فزود

آب دریا را حکم سازید حق ** تا که ماند کی برد زین دو سبق

هم‌چنان تا دور و طور مصطفی ** با ابوجهل آن سپهدار جفا 2165

هم نکر سازید از بهر ثمود ** صیحه‌ای که جانشان را در ربود

هم نکر سازید بهر قوم عاد ** زود خیزی تیزرو یعنی که باد

هم نکر سازید بر قارون ز کین ** در حلیمی این زمین پوشید کین

تا حلیمی زمین شد جمله قهر ** برد قارون را و گنجش را به قعر

لقمه‌ای را که ستون این تنست ** دفع تیغ جوع نان چون جوشنست 2170

چونک حق قهری نهد در نان تو ** چون خناق آن نان بگیرد در گلو

این لباسی که ز سرما شد مجیر ** حق دهد او را مزاج زمهریر

تا شود بر تنت این جبه‌ی شگرف ** سرد هم‌چون یخ گزنده هم‌چو برف

تا گریزی از وشق هم از حریر ** زو پناه آری به سوی زمهریر

تو دو قله نیستی یک قله‌ای ** غافل از قصه‌ی عذاب ظله‌ای 2175

امر حق آمد به شهرستان و ده ** خانه و دیوار را سایه مده

مانع باران مباش و آفتاب ** تا بدان مرسل شدند امت شتاب

که بمردیم اغلب ای مهتر امان ** باقیش از دفتر تفسیر خوان

چون عصا را مار کرد آن چست‌دست ** گر ترا عقلیست آن نکته بس است

تو نظر داری ولیک امعانش نیست ** چشمه‌ی افسرده است و کرده ایست 2180

زین همی گوید نگارنده‌ی فکر ** که بکن ای بنده امعان نظر