The Intellect whose sight does not rove (‘aql-i má zágh) is the light of the elect; the crow-intellect (‘aql-i zágh) is the sexton for the (spiritually) dead.1310
عقل مازاغ است نور خاصگان ** عقل زاغ استاد گور مردگان
The spirit that flies after crows—the crow carries it towards the graveyard.
جان که او دنبالهی زاغان پرد ** زاغ او را سوی گورستان برد
Beware! Do not run in pursuit of the crow-like fleshly soul, for it carries (thee) to the graveyard, not towards the orchard.
هین مدو اندر پی نفس چو زاغ ** کو به گورستان برد نه سوی باغ
If thou go, go in pursuit of the ‘Anqá of the heart, towards the Qáf and Farther Mosque of the heart.
گر روی رو در پی عنقای دل ** سوی قاف و مسجد اقصای دل
Every moment from thy cogitation a new plant is growing in thy Farther Mosque.
نوگیاهی هر دم ز سودای تو ** میدمد در مسجد اقصای تو
Do thou, like Solomon, give it its due: investigate it, do not lay upon it the foot of rejection,1315
تو سلیمانوار داد او بده ** پی بر از وی پای رد بر وی منه
Because the various sorts of plants declare to thee the (inward) state of this firm-set earth.
زانک حال این زمین با ثبات ** باز گوید با تو انواع نبات
Whether in the earth there are sugar-canes or only (common) reeds, every earth (soil) is interpreted by its plants.
در زمین گر نیشکر ور خود نیست ** ترجمان هر زمین نبت ویست
Therefore the heart's soil, whereof thought was (ever) the plant—(those) thoughts have revealed the heart's secrets.
پس زمین دل که نبتش فکر بود ** فکرها اسرار دل را وا نمود
If I find in the company him that draws the discourse (from me towards himself), I, like the garden, will grow hundreds of thousands of roses;
گر سخنکش یابم اندر انجمن ** صد هزاران گل برویم چون چمن