Bu küllün cüz’ü, cüzülerin külle nispeti gibi değildir (terkip kabul etmez); gülün cüz’ü olan gül kokusu gibi de değildir.(cüzülenmez. Bu cüz ve kül itibaridir).2905
جزو کل نی جزوها نسبت به کل ** نی چو بوی گل که باشد جزو گل
Yeşilliğin letafeti güldeki güldeki letafetin (itibari olarak) cüz’ü olduğu gibi kumrunun sesi de (yine itibari olarak) bülbül nağmesinin bir cüz’üdür.
لطف سبزه جزو لطف گل بود ** بانگ قمری جزو آن بلبل بود
Eğer bu husustaki müşkül şeyleri anlatmaya, onlara cevap vermeye koyulsam susamışlara ne vakit su vereceğim?
گر شوم مشغول اشکال و جواب ** تشنگان را کی توانم داد آب
Eğer sen, burada müşkül vaziyete düştüysen sabret. Sabır, gamdan kurtulmak için anahtardır.
گر تو اشکالی به کلی و حرج ** صبر کن الصبر مفتاح الفرج
Sakın, endişelerden sakın! Fikir aslan ve yaban eşeğidir, gönüller de ormanlıklar.
احتما کن احتما ز اندیشه‌‌ها ** فکر شیر و گور و دلها بیشه‌‌ها
Perhizler, ilâçların başıdır. Çünkü kaşınma, uyuzluğu arttırır.2910
احتماها بر دواها سرور است ** ز آن که خاریدن فزونی گر است
Perhiz, şüphe yok ki ilâcın aslıdır. Düşüncelerden perhiz et de can kuvvetini gör!
احتما اصل دوا آمد یقین ** احتما کن قوت جان را ببین
Sen, kulak gibi bu sözlere kabiliyet kazan da sana altından küpe takayım.
قابل این گفته‌‌ها شو گوشوار ** تا که از زر سازمت من گوشوار
Küpe de ne? Altın madeni olursun Aya, Süreyya’ya kadar yükselirsin.
حلقه در گوش مه زرگر شوی ** تا به ماه و تا ثریا بر شوی
Önce şunu duy ki bu muhtelif halkın canları da “elif”ten “ya” ya kadar olan harfler gibi muhteliftir.
اولا بشنو که خلق مختلف ** مختلف جانند از یا تا الف