Kölenin aklı azdı, hırsı çok... Nafakasını az görünce kızdı, serkeşleşti.
عقل او کم بود و حرص او فزون ** چون جرا کم دید شد تند و حرون
Aklı olsaydı kendi kendinin etrafında döner dolaşır, düşünür taşınır da suçunu görür, kendisini affettirirdi.
عقل بودی گرد خود کردی طواف ** تا بدیدی جرم خود گشتی معاف
Eşekliği yüzünden bir ayağı bağlanmış eşek serkeşliğe kalkıştı mı iki ayağı da boynuna bağlanır!1495
چون خری پابسته تندد از خری ** هر دو پایش بسته گردد بر سری
Eşek, bana bir bağ kâfidir derse aldırış etme! Çünkü bu iki bağ, o bayağı hayvanın hareketi yüzünden bağlanmıştır!
پس بگوید خر که یک بندم بست ** خود مدان کان دو ز فعل آن خسست
Mustafa aleyhisselâm “Ulu Allah melekleri yarattı, onlara akıl verdi. Hayvanları yarattı, onlara hem akıl verdi hem şehvet. Kimin aklı, şehvetinden üstün olursa meleklerden daha yücedir. Kimin şehveti aklından üstünse hayvanlardan aşağıdır” dedi; bu hadisin tefsiri
در تفسیر این حدیث مصطفی علیهالسلام کی ان الله تعالی خلق الملائکة و رکب فیهم العقل و خلق البهائم و رکب فیها الشهوة و خلق بنی آدم و رکب فیهم العقل و الشهوة فمن غلب عقله شهوته فهو اعلی من الملائکة و من غلب شهوته عقله فهو ادنی من البهائم
Hadiste gelmiştir: Ulu Allah, halkı üç çeşit yarattı.
در حدیث آمد که یزدان مجید ** خلق عالم را سه گونه آفرید
Bir bölüğü, tamamı ile akıldan, bilgiden ve cömertlikten ibaret... Bunlar meleklerdir, secdeden başka bir iş bilmezler!
یک گره را جمله عقل و علم و جود ** آن فرشتهست او نداند جز سجود
Yaradılışlarında hırs ve heva yoktur... Mutlak nurdur onlar, Allah aşkıyla dirilmişlerdir.
نیست اندر عنصرش حرص و هوا ** نور مطلق زنده از عشق خدا
Bir bölüğü ise bilgisizdir... Hayvan gibi ot otlamakla semirirler.1500
یک گروه دیگر از دانش تهی ** همچو حیوان از علف در فربهی
Onlar, ahırdan, ottan başka bir şey görmezler... Kötülükten de gafildirler, yücelikten, iyilikten de!
او نبیند جز که اصطبل و علف ** از شقاوت غافلست و از شرف
Üçüncü bölükse âdemoğullarıdır, insanlardır. Bunları yarı yaradılışları bakımından melektirler, yarı yaradılışları bakımından eşek!
این سوم هست آدمیزاد و بشر ** نیم او ز افرشته و نیمیش خر