Eşek boyuna zayıflayıp durmaktaydı. Eşeğin sahibi olan kadın da neden bu eşek böyle zayıflıyor, neden böyle kıl gibi inceliyor deyip dururdu. Fakat işin ne olduğunu anlamakta acizdi.
خر همی شد لاغر و خاتون او ** مانده عاجز کز چه شد این خر چو مو
Nalbantlara illeti nedir, neden zayıflamakta diye gösterdiyse de,
نعل‌بندان را نمود آن خر که چیست ** علت او که نتیجه‌ش لاغریست
Onda hiçbir illet görünmedi, kimse bunun iç yüzünü haber veremedi. 1340
هیچ علت اندرو ظاهر نشد ** هیچ کس از سر او مخبر نشد
Kadın bu işin aslını adamakıllı araştırmaya başladı. Her an eşeğin haline dikkat etmekte, neden böyle zayıfladığını bulmaya çalışmaktaydı.
در تفحص اندر افتاد او به جد ** شد تفحص را دمادم مستعد
İnsanın adamakıllı çalışmaya kul olması gerekir. Çünkü her şeyi iyice arayan nihayet bulur.
جد را باید که جان بنده بود ** زانک جد جوینده یابنده بود
Eşeğin haline dikkat edip dururken bir de ne görsün? O halayık eşeğin altına yatmıyor mu?
چون تفحص کرد از حال اشک ** دید خفته زیر خر آن نرگسک
Bunu kapının yarığından gördü bu hale pek şaştı.
از شکاف در بدید آن حال را ** بس عجب آمد از آن آن زال را
Eşek, erkekler kadınlara nasıl yakınlaşırsa aynen onun gibi halayığa yakınlaşmış, işini becermekteydi.1345
خر همی‌گاید کنیزک را چنان ** که به عقل و رسم مردان با زنان
Kadın hasede düştü. Dedi ki, bu eşek, benim eşeğim, nasıl olur bu iş? Bu işin bana olması lazım ben işe daha ehlim.
در حسد شد گفت چون این ممکنست ** پس نم اولیتر که خر ملک منست
Eşek işi öğrenmiş, alışmış. Adeta sofra yayılmış, mum da yanmış.
خر مهذب گشته و آموخته ** خوان نهادست و چراغ افروخته