- Ana nefistir…Baba da cömert akıl. Akla uyan önce daralır ama sonunda yüzlerce genişliğe uğrar.
- هست مادر نفس و بابا عقل راد ** اولش تنگی و آخر صد گشاد
- Ey akılları ihsan eden Allah, feryada yetiş. Sen bir şey dilemezsen hiç kimse dilemez.
- ای دهنده‌ی عقلها فریاد رس ** تا نخواهی تو نخواهد هیچ کس
- İstek de sendedir, ihsan da. Biz kimiz ki? Evvel de sensin , âhır da.
- هم طلب از تست و هم آن نیکوی ** ما کییم اول توی آخر توی
- Hem sen söyle, hem sen dinle, hem sen ol. Biz bunca malımız mülkümüzle yine hiçbir şey değiliz. 1440
- هم بگو تو هم تو بشنو هم تو باش ** ما همه لاشیم با چندین تراش
- Yarabbi, bize tekliflerde bulundun, lûtfet de secdeye rağbetimizi artır;bize cebir tembelliğini gönderip şevkimizi söndürme.
- زین حواله رغبت افزا در سجود ** کاهلی جبر مفرست و خمود
- Cebir, kâmillerin kolu, kanadıdır.. Tembellerin bağı, zindanı.
- جبر باشد پر و بال کاملان ** جبر هم زندان و بند کاهلان
- Bu cebri, Nil suyu gibi bil. Mümine sudur, kâfire kan.
- هم‌چو آب نیل دان این جبر را ** آب مومن را و خون مر گبر را
- Kanat, doğan kuşlarını padişaha götürür, kuzgunları mezarlığa.
- بال بازان را سوی سلطان برد ** بال زاغان را به گورستان برد
- Şimdi sen, yokluğu anlatmayı bırak. Çünkü panzehire benzer de zehir sanırsın. 1445
- باز گرد اکنون تو در شرح عدم ** که چو پازهرست و پنداریش سم
- Ey kapı yoldaşı, kendine gel. Hintli çocuk gibi yokluk Mahmudundan korkma sakın.
- هم‌چو هندوبچه هین ای خواجه‌تاش ** رو ز محمود عدم ترسان مباش