Ben kim oluyorum? Gökyüzü bile yüzlerce işiyle, gücü ile, iktidarı ile, yüzlerce debdebe ve tantanası ile beraber bu pusudan, bu dileğe uyma yüzünden feryada geldi.
من که باشم چرخ با صد کار و بار ** زین کمین فریاد کرد از اختیار
Ey kerem sahibi, ey hilim sahibi, bu iki taraflı dilekten sen bana aman ver.
که ای خداوند کریم و بردبار ** ده امانم زین دو شاخه‌ی اختیار
Ey kerem sahibi, doğru yolun bir taraflı çekişi, iki yol arasında tereddüde düşmekten hayırlıdır.
جذب یک راهه‌ی صراط المستقیم ** به ز دو راه تردد ای کریم
Bu iki yoldan da maksat sensin ama bu ikilikten adama âdeta can çekişmesi gelir.205
زین دو ره گرچه همه مقصد توی ** لیک خود جان کندن آمد این دوی
Bu iki yolla da sana gelmeye azmedilir ama savaş, asla neşe meclisine benzemez, dedi.
زین دو ره گرچه به جز تو عزم نیست ** لیک هرگز رزم هم‌چون بزم نیست
Bunu, Kuran’daki “Göklerle yeryüzü Allah emanetini kabul etmekten korktular, çekindiler” âyetini oku da Allah’dan duy.
در نبی بشنو بیانش از خدا ** آیت اشفقن ان یحملنها
Bu ikilikte kalış, acaba şu mu iyidir, hayırlıdır, yoksa o mu, diye tereddüde düşüş, gönülde bir savaş gibidir.
این تردد هست در دل چون وغا ** کین بود به یا که آن حال مرا
Tereddütte de bütün kudretleriyle korku ve ümit birbirine saldırır.
در تردد می‌زند بر همدگر ** خوف و اومید بهی در کر و فر
Dileğiyle bir yolu seçme ve bu seçişin sebeplerini sınamadan Allah’ya sığınma ve münacat.Göklerle yerler de bu ihtiyara sahip oluştan ve sebeplerinden ürktüler,korktular.Halbuki insan,yaratılışından ihtiyarı ve ihtiyarının sebeplerini dilemeye haristir. Nitekim insan ,hastalandı mı ihtiyarını az görür de ihtiyar sahibi oluşa sebep bulunan iyiliğini ister, bu suretle ve mevki sahibi olmakla ihtiyarının çoğalmasını diler . Eski milletlerde de Allah kahrının inmesine sebep , ihtiyarın ve sebeplerinin çokluğu idi.Firavun’u hiç kimse asla yoksul görmedi.
مناجات و پناه جستن به حق از فتنه‌ی اختیار و از فتنه‌ی اسباب اختیار کی سماوات و ارضین از اختیار و اسباب اختیار شکوهیدند و ترسیدند و خلقت آدمی مولع افتاد بر طلب اختیار و اسباب اختیار خویش چنانک بیمار باشد خود را اختیار کم بیند صحت خواهد کی سبب اختیارست تا اختیارش بیفزاید و منصب خواهد تا اختیارش بیفزاید و مهبط قهر حق در امم ماضیه فرط اختیار و اسباب اختیار بوده است هرگز فرعون بی‌نوا کس ندیده است
Ey yüce Allah, önce bendeki bu çekiliş ve yükselip geliş senden meydana geldi, yoksa bu deniz, sakindi Yarabbi.210
اولم این جزر و مد از تو رسید ** ورنه ساکن بود این بحر ای مجید
Bana bu tereddüdü, o makamdan verdin, kereminle yine beni tereddütsüz bir hale getir.
هم از آنجا کین تردد دادیم ** بی‌تردد کن مرا هم از کرم