- Bu sebepler, nesilden nesile yürür gider. Fakat görmek için adamakıllı aydın bir göz lâzım dedi” dedi.
- این سببها نسل بر نسل است لیک ** دیدهای باید منور نیک نیک
- Padişah, onunla konuşurken söz buraya gelince o köleden bir alâmet gördü mü, görmedi mi? Bilmem.
- شاه با او در سخن اینجا رسید ** یا بدید از وی نشانی یا ندید
- Hakikati arayan o padişahın, köleden bir nişan, bir alâmet görmesi, hiç de umulmayacak bir şey değil. Fakat gördüğünü söylemek için bize izin yok.
- گر بدید آن شاه جویا دور نیست ** لیک ما را ذکر آن دستور نیست
- Öbür köle hamamdan gelince padişah, onu da huzuruna çağırdı. 1005
- چون ز گرمابه بیامد آن غلام ** سوی خویشش خواند آن شاه و همام
- “Sıhhatler olsun, daimi âfiyetler olsun. Ne de lâtif, ne de zarif, ne de güzelsin.
- گفت صحا لک نعیم دایم ** بس لطیفی و ظریف و خوب رو
- Yazık, öbür kölenin söyleyip durduğu kötü huyların da olmasa ne olurdu?
- ای دریغا گر نبودی در تو آن ** که همیگوید برای تو فلان
- O zaman yüzünü gören neşeye dalardı. Seni görmek, cihana malik olmaya değerdi” dedi.
- شاد گشتی هر که رویت دیدهیی ** دیدنت ملک جهان ارزیدیی
- Köle dedi ki: “ Padişahım, o dinsizin hakkımda söylediklerini bir parçacık anlat!”
- گفت رمزی ز آن بگو ای پادشاه ** کز برای من بگفت آن دین تباه
- Padişah “ Önce ikiyüzlülüğünü anlattı. Ona göre sen görünüşte bir deva, fakat hakikatte bir dertmişsin” dedi. 1010
- گفت اول وصف دو روییت کرد ** کاشکارا تو دوایی خفیه درد
- Köle, dostunun kötülüğünü bu suretle padişahtan duyunca derhal, kızgınlık denizi köpürdü.
- خبث یارش را چو از شه گوش کرد ** در زمان دریای خشمش جوش کرد
- Ağzı köpüklendi, yüzü kızardı, onun aleyhinde bulunma dalgasına düştü, bu dalgalar, hadden aştı.
- کف بر آورد آن غلام و سرخ گشت ** تا که موج هجو او از حد گذشت
- Dedi ki : “ O evvelce benimle dosttu. Kıtlıkta kalmış köpek gibi hayli pislik yemişti.”
- کاو ز اول دم که با من یار بود ** همچو سگ در قحط بس گه خوار بود
- Çan gibi durmadan onun aleyhinde bulunmaya başlayınca padişah, elini ağzına götürüp “ Kâfi” dedi.
- چون دمادم کرد هجوش چون جرس ** دست بر لب زد شهنشاهش که بس
- “Bu sınamayla onu da anladım, seni de. Senin canın kokmuş, onun ağzı. 1015
- گفت دانستم ترا از وی بدان ** از تو جان گنده ست و از یارت دهان
- Ey kokuşuk canlı, uzak otur. O âmir olsun, sen onun memuru ol!”
- پس نشین ای گنده جان از دور تو ** تا امیر او باشد و مأمور تو
- Ulular bunun için “ Dünyada insanın rahatı, dilini korumasındadır” dediler.
- در حدیث آمد که تسبیح از ریا ** همچو سبزهی گولخن دان ای کیا
- “Riya ile tespih, külhanda biten yeşilliğe benzer” mealinde bir hadis vardır, bunu böyle bil ey ulu kişi!
- پس بدان که صورت خوب و نکو ** با خصال بد نیرزد یک تسو
- Güzel ve iyi suret, bil ki kötü huyla beraber olunca bir kalp akça bile değmez!
- ور بود صورت حقیر و ناپذیر ** چون بود خلقش نکو در پاش میر
- Bil ki zahiri suret yok olur, fakat mana âlemi ebedidir, kalır. 1020
- صورت ظاهر فنا گردد بدان ** عالم معنی بماند جاودان
- Testinin suretiyle ne vakte dek oynayıp duracaksın? Testinin nakşından geç, ırmağa, suya yürü.
- چند بازی عشق با نقش سبو ** بگذر از نقش سبو رو آب جو
- Suretini gördün ama manadan gafilsin. Akıllıysan sedeften bir inci seç, çıkar.
- صورتش دیدی ز معنی غافلی ** از صدف دری گزین گر عاقلی
- Âlemdeki bu sedefe benzeyen kalıpların hepsi can denizinden diriyse de,
- این صدفهای قوالب در جهان ** گر چه جمله زندهاند از بحر جان
- Her sedefte inci bulunmaz, gözünü aç da her birinin içine bak!
- لیک اندر هر صدف نبود گهر ** چشم بگشا در دل هر یک نگر
- Onda ne var, bunda ne var? Onu anla. Çünkü o değerli inci nadir bulunur. 1025
- کان چه دارد وین چه دارد میگزین ** ز انکه کمیاب است آن در ثمین
- Surete talip olursan (bu şuna benzer:) bir dağ, görünüşte büyüklük bakımından lâl’in yüzlerce mislidir.
- گر به صورت میروی کوهی به شکل ** در بزرگی هست صد چندان که لعل